Łacina strr 73

mercatores exercltum Romanum in novam provinciam secuti sunt. Londinium praesertim brevi tempóre oppidum totius provinciae maxunum ac divitissun-um fit.

Tandem Suetonius, dux fortis, etiam in insulam Monam copias duxit. Eo absente civitates, quae iam pacatae putabantur, propter Romani imperii odium sublto inter se coniuraverunt. Huius coniurationis princlpem fuisse Boudiceam, reginam Icenorum, scimus. Quae femlna superba atque audax, multis iniuriis a Romanis vexata erat. Reginae copiae Camulodunum, ubi multi Romani habitabant, vi captum incenderunt, cives omnes Romanos interfecerunt. Quibus rebus cognltis Suetonius magnis itinerlbus Londinium advenit, sed quoniam duas tantum legiones secum habebat, id oppidum defendere non potuit. Britanni oppidum deleverunt; incolae ad septuaginta milia perisse dicebantur.

Britanni victoria laeti nullo ordlne, nulla disciplina Romanos secuti in loca difficiliora venerunt. Ibi Suetonius acie in colle instructa hostium impetum exspectavit et facile eos in fugam vertit. Boudicea, cum copiae suae superatae essent, sua manu perlit, quod maluit libera mori quam capta vivere.

divitiae, -arum /- bogactwo neglectus, -a, -um - zaniedbany inferior (comparat, od infer lub inferus) - mniejszy, niższy, słabszy, głębszy Trisantona, -ae / - rzeka w Brytanii identyfikowana obecnie z Trent Sabrina, -ae /- rzeka w Brytanii, obecnie Sevem

praesertim - zwłaszcza, przede wszystkim Boudicea lub Boadicea - królowa plemienia Icenów, stała na czele powstania przeciwko Rzymianom. Londyńczycy

uczcili ją pomnikiem stojącym przy moście Wcstminsterskim Iceni, -orum m - plemię gallijskie we wschodniej części Brytanii (Norfolk) iniuria, -ae /- krzywda Camulodunum, -i n - Kamulodunum, miasto położone na północny wschód od Londynu (dziś Colchester) magnis itinerlbus - marszem pospiesznym

laetus, -a, -um - wesoły, zadowolony ordo, -mis m - porządek, ład

II

Suetonio succcsserunt alii legati. Mox Cn. Iulius Agricóla provinciae praefectus erat (77-84). Hic pacis magis quam bclli artlbus provinciam regit. Itaque iniurias sustulit, Romanorum artes, linguam, mores instituit. Multae igltur civitates, quae adhuc libertati studuerant, propter eius clementiam in amicitiam Romanorum vencrunt.

Magna tamen Britanniae par? nondum pacata erat. Itaque Agricóla Brigantes, gentem barbaram atque saevam, vi et armis superavit, deinde in Caledoniam copias duxit. Tandem ad montem Graupiam pervenit, ubi magnae hostium copiae eum exspectabant. Dux suis militlbus talem orationem habuissc dicltur: „Septimus iam annus est, milltes, ex quo tempóre virtulc vestra, fide atque opera mea Britannos vicistis. Egressi e provincia nunc ad finem Britanniae pervenimus. Acerrimi Britannorum iam ceciderunt. lam Britannia victa pacem Romanam, mores Romanos accepit. Pro re publlca et pro vobis ipsis pugnantes maximam virtutem hodie praebete!” Agricóla hacc locutus signum proelii dedit. Diu et acrfter pugnatum est. Tandem Romani magnam victoriam reportaverunt. Mox Agricóla Romam regressus provinciam quietam tutamque reliquit.

Caledoniam tamen Romani in potestatem suam redigere non poterant. Itaque post paucos annos Hadrianus princeps trans insulam, loco angustisslmo murum duxit. Hic murus, quem etiam hodie post tot annos videre possumus, trecentos per annos provinciam pacatam a gentibus barbaris dividebat.

succedo, -ere, cessi, cessum - następować po kimś (z dat.), podchodzić, wciskać się

tollo, -ere, sustuli, sublatum - usunąć, zabierać, wytępić

Brigantcs - najdalej na północ mieszkający szczep w Brytanii rzymskiej, stolica Eburacum, obecnie York

Caledonia, -ae / - północna część Brytanii (Szkocja)

Graupius, -im - niezidentyfikowana góra w Szkocji, prawdopodobnie gdzieś w Pcrthshire

cgrcdior, egrcdi, egrcssus sum - wychodzić, wyruszać

cado, -ere, ceddi, casum - upadać, polec

Hadrian - Publius Aelius Hadrianus (76-138 n.e.), cesarz rzymski od r. 117

ąuietus, -a, -um - spokojny angustus, -a, -um — wąski tot - tyle

divido, -ere, -visi, visum - dzielić, rozdzielać

Objaśnienia gramatyczne

Nominadvus cum infinitivo. Jest to konstrukcja złożona z nominatiwu rzeczownika lub zaimka i infinitiwu. Występuje ona wtedy, gdy czasownik rządzący składnią accusativus cum infinitivo stoi w stronie biernej. Najczęściej występuje po czasownikach: videor - zdaje się, wydaje się, że ja; dicor - mówią o mnie, mówią, że ja; putor, existimor - sądzą, myślą, że ja; tradttur, traduntur - podają, że on, oni.

W języku polskim konstrukcję n. c. i. tłumaczymy przez zdanie podrzędne zaczynające się od że, ażeby. Nominativus jest podmiotem, infinilivus orzeczeniem zdania podrzędnego, np.:

Romulus Romam condidisse traditur. Podają, że Romulus założył Rzym. Disciplina Druidum in Britannia re- Mówi się, że (podobno) nauka perta esse dicltur.    druidów wynaleziona została

w Brytanii.