Łacina strf 67

66

Practerca magnae Germanorum copiae trans Rhcnum in Gallorum agros irruperant; hos omnes expulit atque trans flumen in Germaniam secutus est.

Sexta belli hieme cum Caesar in Italia moratus essct, multae Gallorum civitates arma ceperunt, ut contra Romanos pro libertate sua pugnarent. Cum haec Caesari nuntiata essent, propere in Galliam advenit. Tum copiis suis ex hibernis eductis Gallos multis proeliis vicit. Scd mox totius Galliae concilium summum imperium VercingetorIgi tradldit, viro egregia fortitudlne, diligentia atque severitate. Hic Gallos omnes hortatur, ut communis libertatis causa arma capiant. Vercingetórix Gallos omnes opplda sua incendere et in colles silvasque se recipere iubet, iusto proelio cum Romanis congredi vetat. Sed nonnulli Galii princlpis iussa contemnunt. Tum fit, ut Galii prope Alesiam aggressi facile a Romanis supcrati sint; multi eorum occisi sunt. RelIquos Vercingetórix Alesiam reducit, quod oppldum in summo colle erat et natura et opere egregie munitum. Caesar oppldum obsidcrc constituit. Vercingetórix, priusquam munitiones ab Romanis perficiantur, consilium capit omnem ab se equitatum noctu dimittere. Disccdentibus mandat, ut quisque eorum civitatem suam adeat omnesque, qui per aetatcm arma ferre possint, ad bellum cogat. Diu Galii Alesiam acrlter defendebant. Tandem, cum in oppldo summa esset cibi inopia, omnes, qui valetudlne aut aetate inutlles bello essent, oppldo exire coacti sunt. Hi cum ad munitiones Romanorum accessissent, flentes orabant, ut se in scrvitutem receptos cibo iuvarent. At Caesar disposltis in vallo custodiis reclpi prohibebat.

Tandem diu exspectatae Gallorum copiae advenerunt. Dum Romani contra hunc exercltum pugnant, Vercingetorigis milltes oppldo egressi eos a tergo oppugnaverunt. Post proelium acerrlmum Galii se in fugam vertunt. Romani victoriam reportaverunt.

Postero die Vercingetórix se Romanis tradldit; supplicium sibi soli postulavit. Caesar, qui saepe miram in hostes victos clementiam praebuerat, Vercin-getorlgem crudeliter punivit. Nam eum in triumpho duxit et postea turpisslme morte affecit.

liber, -i m - książka disco, ere, didid - uczyć się impero, -are, -avi, -atum - rozkazywać, dowodzić

lex, legis / - prawo dissertus, -a, -um — wymowny, umiejący mówić

nemo, gen. nullTus - nikt par, paris - równy cloąucntia, -ae / - wymowa rcdćo, -ire, -Ii, -Ttum - wracać postulatum, -i n — żądanie

privo, -are, -avi, -atum z abl. - pozbawiać

hiems, hiemis f - zima moror, -ari, -atus, -sum - przebywać libertas, -atis / - wolność nuntio, -are, -avi, -atum - donosić, oznajmiać

propere - spiesznie, szybko hibema, -orum n - leże zimowe educo, -ere, duxi, ductum — wyprowadzać

proelium, -i n - walka, potyczka

condlium, -i n - zgromadzenie, zebranie, wiec

imperium, -i n - władza, rząd, najwyższe dowództwo

egregius, -a, -um - wyborny, nadzwyczajny

fortitudo, -ihis / - męstwo diligentia, -ae /- staranność, pilność severitas, -atis / - surowość, powaga hortor, -ari, -atus sum — napominać, zachęcać

incendo, -ere, -ndi, -nsum - podpalić iustus, -a, -um - sprawiedliwy, prawy, tradycyjny

congrcdior, -di, gressus sum - potykać się, walczyć

veto,.-are, vetui, vetitum - zakazywać, nie pozwalać

iussum, -i n - rozkaz, polecenie contcmno, -ere, -psi, -ptum - lekceważyć, gardzić

fio, fieri, factus sum - dziać się, stać się

aggredior, -di, agressus sum - napadać rcduco, -ere, -duxi, -ductum - odprowadzić

munitio, -onis / - obwarowanie, oszań-cowanie

perfido, -ere, -fed, -fcctum - dokonać, ukończyć

mando, -are, -avi, -atum - polecać adeo, -ire, -ii, -itum - dojść, udać się acriter - dzielnie

defendo, -ere, -ndi, -nsum - bronić dbus, Am- żywność inopia, -ae / - niedostatek, brak valetudo, -mis / - zdrowie inutflis, -e - nieużyteczny, nieprzydatny accedo, -ćre, -ssi, -ssum - zbliżać się, podchodzić

fleo, -ere, -vi, -tum - płakać serntus, -utis / - niewola iuvo, -are, iuvi, iutum - pomagać, wspierać

dispono, -ere, disposui, disposiium - rozstawiać

custodia, -ae f - straż exspecto, -are, -avi, -atum - oczekiwać se in fugam verterc - udekać, zwródć się do ucieczki dies, diei m - dzień crudelTter - okrutnie turpis, -e - haniebny, ohydny affido, -ere, affeci, affectum - nabawić kogoś czegoś, wyrządzić komuś coś morte affido - ukarać śmiercią

Caesar in Britanniam proficiscltur (anno 55-54)

II

Caesar, cum iam fere tota Gallia victa esset, quod Britanni auxilium Gallis saepe miserant, in Britanniam proficisci constituit. Itaąue primum cum omnibus copiis in Morinorum fines proficiscltur, ąuod inde erat brevisslmus in Britanniam traiectus. Classis ad traiectum parata est. Caesar copias suas in naves conscendere iubet et prima luce profcctus post octo fere horas ad Britanniam advenit. Ibi in omnibus collibus hostium copias ad pugnandum paratas videt. Romanorum naves tantae erant, ut nisi in alto consistćrc non possent. Erat igltur Romanis summa difflcultas exeundi et in litus properandi. Dum Romani cunctantur, miles, qui declmae legionis aqullam portabat, dcos magna vocc oravit, ut gratiam Romanis darent; deinde: „Desilitc” - clamat