Łacina strf 67

66

Practerća magnae Germanorum copiae trans Rhcnum in Gallorum agros irruperant; hos omnes expulit atąue trans flumen in Germaniam secutus est.

Sexta belli hieme cum Caesar in Italia moratus esset, multae Gallorum civitates arma ceperunt, ut contra Romanos pro libertate sua pugnarent. Cum haec Caesari nuntiata essent, propere in Galliam advenit. Tum copiis suis ex hibernis eductis Gallos multis proeliis vicit. Sed mox totius Galliae concilium summum imperium VercingetorIgi tradldit, viro egregia fortitudlne, diligentia atque severitate. Hic Gallos omnes hortatur, ut communis libertatis causa arma capiant. Vercingetórix Gallos omnes opplda sua incendere et in colles silvasque se recipere iubet, iusto proelio cum Romanis congredi vetat. Sed nonnulli Galii princlpis iussa contemnunt. Tum fit, ut Galii prope Alesiam aggressi facile a Romanis superati sint; multi eorum occisi sunt. Relląuos Vercingetórix Alesiam reducit, quod oppidum in summo colle erat et natura et opere egregie munitum. Caesar oppidum obsidere constituit. Vercinget6rix, priusquam munitiones ab Romanis perficiantur, consilium capit omnem ab se equitatum noctu dimittere. Discedentlbus mandat, ut quisque eorum civitatem suam adeat omnesque, qui per aetatem arma ferre possint, ad bellum cogat. Diu Galii Alesiam acrlter defendebant. Tandem, cum in oppldo summa esset cibi inopia, omnes, qui valetudlne aut aetate inutUes bello essent, oppldo exire coacti sunt. Hi cum ad munitiones Romanorum accessissent, flentes orabant, ut se in servitutem receptos cibo iuvarent. At Caesar disposltis in vallo custodiis recipi prohibebat.

Tandem diu exspectatae Gallorum copiae advenerunt. Dum Romani contra hunc exercltum pugnant, Vercingetorigis milltes oppldo egressi eos a tergo oppugnaverunt. Post proelium accrrlmum Galii se in fugam vertunt. Romani victoriam reportaverunt.

Postero die Vercingetórix se Romanis tradldit; supplicium sibi soli postulavit. Caesar, qui saepe miram in hostes victos clementiam praebuerat, Vercin-getorigem crudellter punivit. Nam eum in triumpho duxit et postea turpisslme morte affecit.

liber, -im- książka disco, ere, didlci - uczyć się impero, -are, -avi, -atum - rozkazywać, dowodzić

lex, legis / - prawo dissertus, -a, -um - wymowny, umiejący mówić

nemo, gen. nullTus - nikt par, paris - równy eloąucntia, -ac / - wymowa redeo, -ire, -Ii, -ltum - wracać postulatum, -i n - żądanie

privo, -are, -avi, -atum z abl. - pozbawiać

hiems, hiemis / - zima moror, -ari, -atus, -sum - przebywać libertas, -atis / - wolność nuntio, -are, -avi, -atum - donosić, oznajmiać

propere - spiesznie, szybko hibema, -orum n - leże zimowe educo, -ere, duxi, ductum — wyprowadzać

proelium, -i n - walka, potyczka

concilium, -i ti - zgromadzenie, zebranie, wiec

imperium, -in - władza, rząd, najwyższe dowództwo

egregius, -a, -um - wyborny, nadzwyczajny

fortitudo, -mis f - męstwo diligentia, -ae / - staranność, pilność severftas, -atis / - surowość, powaga hortor, -ari, -atus sum - napominać, zachęcać

inccndo, -ere, -ndi, -nsum - podpalić iustus, -a, -um - sprawiedliwy, prawy, tradycyjny

congrcdior, -di, gressus sum - potykać się, walczyć

veto,.-are, vetui, vetitum - zakazywać, nie pozwalać

iussum, -i n - rozkaz, polecenie contcmno, -ere, -psi, -ptum - lekceważyć, gardzić

fio, fieri, factus sum - dziać się, stać się

aggredior, -di, agressus sum - napadać rcduco, -ere, -duxi, -ductum - odprowadzić

munitio, -onis /- obwarowanie, oszań-cowanie

pcrficio, -ere, -fcci, -fcctum - dokonać, ukończyć

mando, -are, -avi, -atum - polecać adeo, -ire, -fi, -Itum - dojść, udać się aerfter - dzielnie

defendo, -ere, -ndi, -nsum - bronić dbus, -im — żywność inopia, -ae / - niedostatek, brak valetudo, -mis / - zdrowie inutfiis, -e - nieużyteczny, nieprzydatny accedo, -ere, -ssi, -ssum - zbliżać się, podchodzić

fleo, -ere, -vi, -tum - płakać semtus, -utis f - niewola iuvo, -are, iuvi, iutum - pomagać, wspierać

dispono, -ere, disposui, dispositum - rozstawiać

custodia, -ae / - straż exspecto, -are, -avi, -atum - oczekiwać se in fugam vertere - uciekać, zwrócić się do ucieczki dies, diei m - dzień crudelfier - okrutnie turpis, -e - haniebny, ohydny afficio, -ere, afTeci, affectum - nabawić kogoś czegoś, wyrządzić komuś coś morte afficio - ukarać śmiercią

Caesar in Britanniam proficiscttur (anno 55-54)

II

Caesar, cum iam fere tota Gallia victa esset, quod Britanni auxilium Gallis saepe miserant, in Britanniam proficisci constituit. Itaque primum cum omnibus copiis in Morinorum fines proficiscttur, quod inde erat brevisslmus in Britanniam traiectus. Classis ad traiectum parata est. Caesar copias suas in naves conscendere iubet et prima luce profectus post octo fere horas ad Britanniam advenit. Ibi in omnibus colllbus hostium copias ad pugnandum paratas videt. Romanorum naves tantae erant, ut nisi in alto consislerc non possent. Erat igltur Romanis summa difficultas exeundi et in litus properandi. Dum Romani cunctantur, miles, qui declmae legionis aquflam portabat, dcos magna voce oravit, ut gratiam Romanis darent; dcinde: „Desilite” - clamat