Łacina strr 73

72

mercatores exercltum Romanum in novam provinciam secuti sunt. Londinium pracsertim brevi tempóre oppidum totius provinciac maximum ac divitisslm-um fit.

Tandem Suetonius, dux fortis, etiam in insulam Monam copias duxit. Eo absente civitates, quae iam pacatae putabantur, propter Romani impcrii odium sublto inter se coniuraverunt. Huius coniurationis princlpem fuissc Boudiceam, reginam Icenorum, scimus. Quae femlna superba atque audax, multis iniuriis a Romanis vexata erat. Reginae copiae Camulodunum, ubi multi Romani habitabant, vi captum incenderunt, cives omnes Romanos interfecerunt. Quibus rebus cognltis Suetonius magnis itincrlbus Londinium advenit, sed quoniam duas tantum legiones secum habebat, id oppidum defendere non potuit. Britanni oppidum deleverunt; incolae ad septuaginta milia perisse dicebantur.

Britanni victoria laeti nullo ordlne, nulla disciplina Romanos secuti in loca difficiliora venerunt. Ibi Suetonius acie in colle instructa hostium impetum exspectavit et facile eos in fugam vertit. Boudicea, cum copiae suae superatae essent, sua manu perlit, quod maluit libera mori quam capta vivere.

divitiae, -arum / - bogactwo neglectus, -a, -um - zaniedbany inferior (comparat, od infer lub inferus) — mniejszy, niższy, słabszy, głębszy Trisantona, -ae f - rzeka w Brytanii identyfikowana obecnie z Trcnt Sabrina, -ae / — rzeka w Brytanii, obecnie Sevem

praesertim - zwłaszcza, przede wszystkim Boudicea lub Boadicea - królowa plemienia Icenów, stała na czele powstania przeciwko Rzymianom. Londyńczycy

uczcili ją pomnikiem stojącym przy moście Wcstminsterskim Iccni, -orum m - plemię gallijskie we wschodniej części Brytanii (Norfolk) iniuria, -ac / - krzywda Camulodunum, -i n - Kamulodunum, miasto położone na północny wschód od Londynu (dziś Colchester) magnis itineribus - marszem pospiesznym

laetus, -a, -um - wesoły, zadowolony ordo, -mis m - porządek, ład

U

Suetonio successerunt alii legati. Mox Cn. Iulius Agricóla provinciae praefectus erat (77-84). Hic pacis magis quam belli artlbus provinciam regit. Itaque iniurias sustulit, Romanorum artes, linguam, mores instituit. Multae igltur civitates, quae adhuc libertati studuerant, propter eius clementiam in amicitiam Romanorum venerunt.

Magna tamen Britanniac par? nondum pacata erat. Itaque Agricóla Brigantes, gentem barbaram atque saevam, vi et armis superavit, deinde in Calcdoniam copias duxit. Tandem ad montem Graupiam pervenit, ubi magnae hostium copiae eum exspectabant. Dux suis militlbus talem orationem habuisse dicltur: „Septimus iam annus est, milltes, ex quo tempórc virtutc vestra, fide atque opera mea Britannos vicistis. Egressi e provincia nunc ad finem Britanniae pervenlmus. Acerrimi Britannorum iam ccciderunt. lam Britannia victa pacem Romanam, mores Romanos acccpit. Pro re publlca et pro vobis ipsis pugnantes maxlmam virtutem hodie praebcte!” Agricóla hacc locutus signum proelii dedit. Diu et acriter pugnatum est. Tandem Romani magnam victoriam reportaverunt. Mox Agricóla Romam regressus provinciam quietam tutamque reliquit.

Caledoniam tamen Romani in potestatem suam redigere non poterant. Itaque post paucos annos Hadrianus princeps trans insulam, loco angustisslmo murum duxit. Hic murus, quem etiam hodie post tot annos videre possumus, trecentos per annos provinciam pacatam a gentibus barbaris dividcbat.

succedo, -ere, cessi, cessum - następować po kimś (z dat.), podchodzić, wciskać się

tollo, -ere, sustuli, sublatum - usunąć, zabierać, wytępić

Brigantcs - najdalej na północ mieszkający szczep w Brytanii rzymskiej, stolica Eburacum, obecnie York

Caledonia, -ae / - północna część Brytanii (Szkocja)

Graupius, -im - niezidentyfikowana góra w Szkocji, prawdopodobnie gdzieś w Pcrthshire

egredior, egredi, egressus sum - wychodzić, wyruszać

cado, -ere, cecidi, casum - upadać, polec

Hadrian - Publius Aelius Hadrianus (76-138 n.e.), cesarz rzymski od r. 117

quietus, -a, -um - spokojny angustus, -a, -um — wąski tot - tyle

divido, -ere, -visi, visum - dzielić, rozdzielać

Objaśnienia gramatyczne

Nominativus cum infinitivo. Jest to konstrukcja złożona z nominatiwu rzeczownika lub zaimka i infinitiwu. Występuje ona wtedy, gdy czasownik rządzący składnią accusativus cum infinitivo stoi w stronie biernej. Najczęściej występuje po czasownikach: videor - zdaje się, wydaje się, że ja; dicor - mówią o mnie, mówią, że ja; putor, existimor - sądzą, myślą, że ja; tradltur, tradimtur - podają, że on, oni.

W języku polskim konstrukcję n. c. i. tłumaczymy przez zdanie podrzędne zaczynające się od że, ażeby. Nominativus jest podmiotem, infinitivus orzeczeniem zdania podrzędnego, np.:

Romulus Romani condidisse tradltur. Podają, że Romulus założył Rzym. Disciplina Druidum in Britannia re- Mówi się, że (podobno) nauka perta esse dicitur.    druidów wynaleziona zoslału

w Brytanii.