0000122

III. GRANICE SKUTECZNOŚCI LECZENIA ZACHOWAWCZEGO

JAN GŁOWACKI

W SPRAWIE WSKAZAŃ DO ZANIECHANIA PRÓB LECZENIA ZACHOWAWCZEGO W PEWNYCH STADIACH CHOROBY DYSKOWEJ

Z Kliniki Neurotraumatologii Akademii Medycznej w Krakowie Kierownik Kliniki: doc. dr J. Głowacki

Mixter i Barr (8) w 1934 r. wyrazili pogląd — nadal aktualny — że wypadnięcie jądra miażdżystego (j.m.) krążka międzykręgowego jest najczęstszą przyczyną bólów lędźwiowo-krzyżowych i rwy kulszowej. Spostrzeżenia tych autorów, jak i licznych późniejszych (1, 2, 3, 5, 6, 7, li) wyjaśniły mechanizm przepukliny j.m. jako następstwa uszkodzenia pierścienia włóknistego.

Najczęściej procesem zwyradniającym dotknięte są dwa dolne krążki między kręgowe L<, L_s i L₅, Sj. Są one najbardziej obciążone i leżą w odcinku kręgosłupa lędźwiowego o największej ruchomości. Doświadczenie kliniczne wskazuje, że 95% wszystkich wypadnięć j.m. dokonuje się na tych dwóch poziomach.

Proces zwyradniający krążka rozwija się pod wpływem różnych czynników, wśród których zapewne znaczną rolę odgrywa choroba gośćcowa i inne sprawy zapalne, ale głównie jest następstwem powtarzających się drobnych urazów życia codziennego, nieprawidłowych warunków statycznych kręgosłupa w czasie pracy zawodowej (głównie przodozgięcie i pochylenie, skręty kręgosłupa z obciążeniem). Czynniki te prowadzą do osłabienia pierścienia włóknistego, który pod wpływem niekiedy nieznacznych, ale sumujących się urazów ulega przerwaniu i dochodzi do wypadnięcia j.m. Pęknięcie pierścienia włóknistego stanowi wrota przepukliny j.m. W tych warunkach pod wpływem napom wywieranego przez ciężar wyżej leżących części ciała, który potęgują ruchy kręgosłupa przy niedostatecznym rozluźnieniu mięśni przeciwniczych, dochodzi do kompresji krążka i przemieszczenia nieściśliwej masy j.m. poza obręb pierścienia włóknistego (cyt. wg 12). Wypadnięcie j.m. jest końcowym etapem przerwania pierścienia włóknistego i wiązadła podłużnego tylnego. Może się ono dokonać w kierunku do tyłu i do boku, do tyłu i do przodu. Najczęstsze są wypadnięcia tylno-boczne. Wypadnięcia w linii środkowej stanowią około 10%.

Masa j.m. wpuklona lub w krańcowym stanie wpadnięta do światła kanału kręgowego zachowuje się jak ciało obce (guz), które uszczupla przestrzeń kanału kręgowego, przez co prowadzi do ciasnoty w okolicy otworu międzykręgowego i ucisku korzenia nerwu kulszowego. W przypadku wypadnięcia znacznej masy przychodzi do ucisku większej liczby korzeni, a więc do ucisku ogona końskiego (ryc. 1). Taki stan powoduje zwykle środkowe wypadnięcie j.m.