00006

56

Drugi okres - formowanie się systemów (kamee XIX w - pierwsze dwa dziesięciolecia XX w.).

Trzeci okm - wiek XX (po 1917 roku).

KOMENTARZ

Zarówmi w Rosji. jak i ni Zachmlz-ic Kumpy prace historyka filozofii i teologa Wasyla ZienkowsJucgo nafcZą do najczęściej czytanych rozpraw odnoszących s:ę do pnihlematyki filozofii rasynkiej. Charakteryzują je janrvwć, logiczny apnsóh analizy, komunikaty wnnrić. Jego dwutomowa btnrija nn.skoj filosofii (Paru 1948 - U I. Palia 1950 r. 2) wcinz pozostaje podstawowym podręcznikiem do stwMw nad filozofia losyjska i zc względu na ugrom przedstawionego materiału nic ina sobie lówncj.

Jak /.trnkowski «rm często podkreślał, zgięcie się studiami nad filozofa (szerr-góinic pismami Ojców Kościoła Wschodniego) ora/ psychologią „olwoi/ylu mu drzwi dn winry'’ I jako historyk filozofii, bndnrz myśli mryjnkiei, kontymmjo fwły-cjc AkAdcmii Duchownych, a wice takieb myślicieli rosyjskich, jak. W. N. Woakne-Mcoski. S S. (iugocki. A. I. Wwtodfcmld. 1Iważał. >e głów tu cechą filozofii w Rosji jest jej anlrnnocentryrrn, pmhlemaryka człowieka, aie lez historii i rrecji dnrrwi Rosji W jwc' pracy nic raz akcentowa) fakt 2e myi) rosyjska jest ..prtepujona hislo-tKr/olią". gdy/, cugle zwraca się w kimmku problematyki „sensu i końra hidnnP' W rozprawie, z której pochodzi drukowany fragment. Zzenkuwski poddaj analioc ogromny maten*ł źródłowy, na tei podstawie pokarał wznjerme powiązania zasad oryginalnych - narodowych i ugólnocurcpcjikkh - w rozwoju myśli rosyjskiej, nkrethl stopień i sposób wpływu nn nią filozofii europejskiej, ale ookazaf takzr oryginalność rosyjskich myślicieli! G. S Skoworody. A N. Kaduaczcwa. A. S. Chumui-kowa, L W. Kincjcwskiejpi. Wl. Sofcmyowa, S. N. nułgnkuwa i rnnyoh

Ernest Radłów

O FILOZOFII W ROSJI¹

Oświata ora/, piśmiennictwo zaczęły ro/przcMrzctiiać ii( w Rosji od czasów wprowadzenia chrześcijaństwa. Prawic tysiaclctmn htstoru upowszechnienia Oświaty nic szła prostą droga posJępu W trzech okresach KijeWftkint, Moskiewskim i Petersburskim n\ każdym ra/ent Ir/cha było zaczynać :d początku: każdy okres nie/ale/ncgn piśmiennictwa poprzedzony by! upowszechnieniem przekładów zagranicznych tekstów, na bazie których mogło dopiero rozwijać >ię samodzielne myślenie. Pierwsza przerwa spowodowana była tiiiirekim jarzmem, które miało dU regn procesu zgubne skutki. Druga fir/crwa /wiązu ia była z dogłębną reformą I'inUa Wielkiego i miała skutk. błogosławione, ¹tófr polegały szczególnie na zniesieniu scholasłycznegc kształcenia, en dal' a>ump< do pojawienia się autentycznej nauki początkowo /jwhi¹iniocuro|tci¹kicj. a potem oryginalnej rosyjskiej. Tylko w jednej sfrrrr tyci¹ duchowego irr . w religijnej, mfnrmy Piotra nie /mieniły iiUtinic stanu r/cczy. Wpływ bizantyjski, daiacy

0    sobie znać w Kijowskim i Moskiewskim okresach, zamki, lec/ i!uch bizantyjski Cerkwi pomstn! I jeśli prne/ dwa okresy Gafckw zachowała pewną samodzielność względem państwa, to od czasów Piotra Wielkiego stała nr orężem państwa: straciło bezpośredni wpływ na rycie społeczne i myśl społcc/iią

W pierwszych dwóch okicsach Cerkiew i literaturo cerkiewne znajdowały stę na pierwszym planie Obejmowały swym zojnęjpem myśl neukuwą filozoficzna, która karmiła się tylko i włącznie problematyką religijną. Filozofa bazowała na przykład na diakktycc Jana z Damaszku, posługując uę pracą, w której zastosowano logikę dln realizacji religijnych celów Niektóre przebłyski myśli filozoficznej i nożna zauważyć w Mewach i Koźminek różnych piętrz duchownych. W konsekwencji w życiu duełtowym Cerkwi pojawiają się problrmy dające pod stawę i inspirację dla różnorodnych poglądów. I tak. w związku z zagadnieniem reguły życia klasztornego rozwijają «tę nurty umysłowe starcom zawołżańskich

1    ich przeciwników josiflan. które mają niewątpliwie filtimfic/ny charakter Podobny, li lo/o liczny charakter ma także walki pro»oslawnej Cerkwi z Kościołem katolickim, luterafakim orne z innymi reklam heretyckimi, na pt/ykłid strigol-nikuw i jud/i/outów² Wśród tych ostatnich '07pnw¹rechn’;‘r_s tryle logika Awiasafy (AwUunfn), przedstawiająca Sobą, jak to wykazał akademik P K Kn-ktrwcow. przekład dzieła AI-Gazal!¹- Ten Inki i emu podobne. chociaZ są intere-

1

   friu In fl«g>'«IU rntOKWy <k» FOiCV ErtiCrU R » d I u w •    ' ,/ri in&U fMl

ittrifiłwrfU (TVlen&«nc 19Z1) W it-rmu/cniu Ki-nmr.i Sr.refki Autorem kommuro nar l ilurmn KMfc

2

*    7 hm jrnie    fermmAw patrz: A. d e Łttari fir»l>. /WUr «• lt-% »,'i.    tv

rcnhi pobłn-wri^ili i I -4. W¹i«/uun Udt I999-200I.