0000023

46

MATERIAŁ I METODA

Obserwacje oparto na przeglądzie 7200 zdjęć rtg. odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa, wykonanych w typowych pozycjach radiograficznych u pacjentów uskarżających się na bóle w tych odcinkach kręgosłupa. Pacjenci pochodzili z Oddziału Radiologicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego we Wrocławiu, z Pracowni Rtg. przy Przychodni ZOZ-u Przemysłowego przy Jelczańskich Zakładach Samochodowych oraz z Centralnego Instytutu Radiologii Szpitala Klinicznego w Bremie. Autor przebywał w tym Instytucie 3 miesiące (1978 r.) i za pozwolenie wykorzystania materiału archiwalnego Instytutu składa jego dyrektorowi, prof. dr. Th. Horynkiewytschowi, podziękowanie.

W niektórych przypadkach podstawowe zdjęcia rtg. były uzupełniane dodatkowymi pozycjami skośnymi lub badaniami kontrastowymi kanału kręgowego.

Zbadano 4100 mężczyzn i 3100 kobiet od 30 do 70 r. życia, przy czym na poszczególne dekady życia przypadało: 31-40 lat — 3220 osób, 41-50 — 2070, 51-60 — 1230, 61-70 — 680 osób. W obserwacjach pominięto grupę wiekową w III dziesiątku życia wychodząc z założenia, że jeszcze po 20 r. życia, a — jak wykazały poprzednie badania własne — do 24 r. życia, mamy do czynienia z obrazami rtg. ch.Sch. typu młodzieńczego. Nie dysponowano też odpowiednią liczebnie grupą osób w tym wieku. W doborze materiału zastosowano zasadę sukcesywnego malenia ilości rozpatrywanych przypadków w miarę wzrostu dziesiątków lat życia. Było to powodowane przyrostem, w miarę starzenia się, zmian zwyrodnieniowo-zniekształ-cających zacierających obraz rtg. ch.Sch., jak i samo przez się stanowiących główną przyczynę bólów kręgosłupa.

W rozpoznaniu stanów po ch.Sch. stosowano te same kryteria rozpoznawcze, opisywane uprzednio u młodocianych, jednakże u dorosłych musiały one ulegać pewnej modyfikacji.

Rozpatrywano je w następującej kolejności: 1) deformacje trzonów kręgowych niewspółmierne do towarzyszącej im osteoporozy i wieku; 2) zmiany w krążkach międzykręgowych, polegające na ich zwężeniu, zwapnieniach i skostnieniach; 3) zniekształcenia powierzchni granicznych trzonów z nierównościami i zgęszcze-niami; 4) przepukliny dotrzonowe krążków międzykręgowych. Objawy te występowały w rozmaitych kombinacjach, podobnie jak u młodocianych. Najistotniejsze diagnostycznie było odgraniczenie ich od procesów wtórnych, wywołanych osteoporozą i zmianami zwyrodnieniowymi o charakterze osteochondrozy i spondylozy.

WYNIKI BADAŃ

Ilość badanych w poszczególnych dekadach życia ze stwierdzanymi zmianami zniekształcającymi, przebiegającymi razem z cechami po ch.Sch. i bez nich, zestawiono w tabelach X i XI, oddzielnie dla ich występowania w kręgosłupie piersiowym i lędźwiowym, podając ich ilościowe i procentowe (liczone od ich sumy) występowanie. W tabelach tych ponadto zamieszczono procentowe występowanie zmian zniekształcających w kręgosłupie w poszczególnych dziesiątkach życia, liczone od ogólnej liczby badanych w danych grupach wiekowych.

TABELA X. Występowanie stanu po ch. Sch. u dorosłych w kręgosłupie piersiowym

Wiek (w latach)	Liczba badanych	Przypadki z osteochondrozą i spondylozą z cechami ch. Sch. bez cech ch. Sch. n % n %				Razem	% od ogólnej liczby badanych
31-40	1800	190	Mężczyźni 74,80 64		25,19	254	23,66
41-50	1150	150	64,37	83	35,62	233	20,26
51-60	780	90	20,98	340	79,06	430	55,12
61-70	370	48	12,97	322	87,02	370	100,00
Razem	4100	478	37,14	809	62,85	1287	31,39
31-40	1420	130	Kobiety 75,58 42		24,41	172	12,11
41-50	920	90	36,58	156	63,41	246	26,73
51-60	450	66	24,62	202	75,37	268	59,55
61-70	310	54	19,85	218	80,14	272	87,74
Razem	3100	340	35,49	618	64,50	958	30,90
Ogółem	7200	818	36,43	1427	63,56	2245	31,18

TABELA XI. Występowanie stanu po ch. Sch. u dorosłych w kręgosłupie lędźwiowym

Wiek (w latach)	Liczba badanych	Przypadki z osteochondrozą i spondylozą z cechami ch.Sch. bez cech ch.Sch. n % n %				Razem	0/ /o od ogólnej liczby badanych
31-40	1800	210	Mężczyźni 73,42 76		25,57	286	15,88
41-50	1150	145	58,00	105	42,00	250	21,73
51-60	780	67	17,81	310	82,44	376	48,20
61-70	370	58	16,29	298	83,70	356	96,21
Razem	4100	480	37,82	789	62,17	1269	30,95
31-40	1420	128	Kobiety 80,50 31		19,49	159	11,19
41-50	920	112	59,89	75	40,10	187	20,32
51-60	450	38	15,83	202	84,16	240	53,33
61-70	310	28	10,81	231	89,18	259	83,54
Razem	3100	306	36,21	539	63,78	845	21,1$
Ogółem	7200	786	37,18	1325	62,67	2114	29,36

Odcinek piersiowy. W najmłodszej grupie wiekowej (31-40 lat) u mężczyzn stwierdzono wyraźną przewagę (190 przyp., tj. 74,8%) osób, które wykazywały cechy przebytej ch.Sch.; tylko u 64 (25,1%) nie stwierdzono cech jej przebycia. Podobne wyniki uzyskano w równowiekowej grupie kobiet. U 130 (75,58%) stwierdzono cechy ch.Sch., tylko u 42 (24,41%) nie można było ich prześledzić.

W kolejnej grupie wiekowej (41-50 lat) przewaga osobników z przebytą ch.Sch. utrzymywała się nadal. 150 osób (64,65%) przebyło ch.Sch., zaś u 83 (35,77%) nie stwierdzono jej. Nieco odmienna sytuacja występowała u kobiet w tej grupie