022 (12)

7. Cykl koniunkturalny

Ekonomia neoklasyczna przyjęta w tym zakresie kilka założeń:

. działanie prawa rynków (J. Say),

. życie gospodarcze podlega automatycznemu przywracaniu równowagi (mechanizm rynkowy),

. tendencja do pełnego zatrudnienia czynników produkcji (praca, kapitał, ziemia),

. rozwój jest procesem stałym i ciągłym.

Przy takich założeniach problem koniunktury gospodarczej był marginesowy.

7.1. Współczesne teorie cyklu

. Szwedzki ekonomista —/K. Wicksell/ prekursor teorii cyklu, kwestionuje prawa Saya.

. )J. Schumpeter/— rozwój dokonuje się stopniowo; jest to nieciągły proces dynamiczny. Schumpeter określił dynamizmy, które naruszają równowagę (innowacje).

. j A^Aftalian j— dotychczasowe teorie wzbogacone zostają o pewną konstrukcję teoretyczną akceleratora, czyli przyspieszonego wzrostu produkcji.

0 Wzrost popytu globalnego wymaga — przy wysokim wykorzystaniu aparatu wytwórczego — wzrostu zdolnos'ci produkcyjnych (inwestowania). Jest to zasada przyspieszania wzrostu i wiąże się z mnożnikiem inwestycyjnym:

1

^m~-TF ■

1-^

A Y

Rozważania te prowadziły do ustalenia, że występuje falowanie wzrostu. Przełomem są rozważania J. Keynesa z 1936 roku, a mianowicie:

. odrzucenie prawa Saya,

. zakwestionowanie klasycznej definicji równowagi, czyli pełnego zatrudnienia czynników produkcji,

•    koncentracja na problemach efektywnego popytu,

•    zastosowanie koncepcji mnożnika inwestycyjnego.

Psychologiczne aspekty teorii cyklu Keynesa:

. nadmierna skłonność do oszczędzania,

. zbyt mała skłonność do konsumpcji,

. niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych.

Zatem największym problemem gospodarki jest niedostateczny popyt.

Interpretacja cyklu koniunkturalnego według Keynesa i Kaleckiego:

John Keynes    —

Cykl jest oscylacją między dwoma poziomami równowagi (przy wysokim i niskim stanie zatrudnienia). Działa mnożnik inwestycyjny, a cały proces wynika z oddziaływań psychologicznych.

—Michał Kalccki

Decyzje inwestycyjne zależą od trzech zasadniczych czynników:

•    rozmiarów oszczędności przedsiębiorstw,

•    tempa zmian globalnych zysków,

•    szybkości zmian zasobów kapitału trwałego.

Siła zmian tych czynników powoduje wahania koniunkturalne.

Według Kałeckiego decyzje inwestycyjne zależą od:

AP,    AK,

D. =aS, + b---c--- + d,

'    ' At At

gdzie:

5, — oszczędności brutto przedsiębiorstw,

—— szybkość zmian globalnego zysku, At

—— — szybkość zmian zasobu kapitału.

At

a, b,c,d — wielkości stałe podlegające długofalowym zmianom.

W efekcie tych rozważań powstał inwestycyjny model cyklu koniunkturalnego.

41