02 (128)

34 5. Asertywność

W kontaktach międzyludzkich często dochodzi do sytuacji, w których jedna strona usiłuje, w sposób nieuprawniony, naruszać prawa osobiste drugiej strony, albo wręcz te prawa za nią ustanawiać.

Skutecznym sposobem radzenia sobie w takich przypadkach, a jednocześnie przeciwdziałania im, jest zachowanie się w sposób stanowczy i zgodny z żywionymi uczuciami i przekonaniami, czyli przyjmowanie postawy asertyw-ności. Innymi słowy, asertywność to obrona własnych praw respektująca jednak prawa innych ludzi. W pierwszej chwili może wydawać się to sprzeczne lub niemożliwe, aby działać we własnym interesie i nie naruszać praw osobistych innych ludzi. Jest to trudne, ale możliwe i satysfakcjonujące.

Asertywna odpowiedź musi być krótka, rzeczowa, stanowcza, należy unikać tłumaczenia się i agresywnego, zaczepnego tonu.

U źródeł takich zachowań tkwi pozytywna postawia międzyludzka, tj. taka, która polega na akceptacji. Można zachowywać się asertywnie jedynie wtedy, gdy umie się zaakceptować fakt, że wszyscy ludzie mają określone prawa, są równi, niezależni i odpowiedzialni za swoje życie.

Asertywność jest możliwa jedynie przy założeniu, że: Ja jestem w porządku. Mam prawo być sobą. Ty jesteś w porządku. Masz prawo być sobą. Takie zachowanie jest racjonalne, demokratyczne i najczęściej skuteczne. Działając w sposób asertywny, możesz być sobą, możesz robić to co chcesz, jeśli nie ranisz tym innych ludzi. Zachowując się tak, możesz czuć się swobodnie i naturalnie. Twoja godność osobista jest nienaruszona, wzrasta szacunek do siebie, bo nie zachowujesz się ani agresywnie, ani ulegle.

Trening asertywności zmniejsza z jednej strony koszty psychiczne kontaktu z ludźmi, takie jak:

-    stałe napięcie,

-    obawa przed manipulacjami,

-    kumulowanie przykrych napięć,

-    brak spontaniczności;

z drugiej zaś zwiększa sprawność interpersonalną. Efektem treningu asertywności jest najczęściej poprawa samooceny i udoskonalenie umiejętności komunikowania się. Poprawa stanu psychicznego jest widoczna szczególnie u osób nieśmiałych, nastawionych lękowo lub wrogo wobec otoczenia.

Trening taki ułatwia swobodne wyrażanie swoich uczuć, myśli, pragnień i praw w sposób bezpośredni, uczciwy i stanowczy, a jednocześnie respektujący uczucia, myśli, pragnienia i prawa innych osób. Człowiek asertywny, w przeciwieństwie do osoby nieasertywnej, informuje otoczenie, zarówno słowami, jak i całym swoim ciałem, że jest pewny siebie, że stanowczo i konsekwentnie bronić będzie swojego stanowiska i swoich praw, ale też, że jest gotów respektować takie zachowanie i prawa innych ludzi.

Asertywność w pracy

W tym rozdziale znajdują się odpowiedzi na następujące pytania:

-    Jak być stanowczym i pewnym siebie bez agresji lub uległości?