0000065

64

R. Kubiak

występowały sporadycznie lub okresowo. U osób starszych wiekiem występowała przewaga chorób zwyrodnieniowych. Spośród ogólnej liczby 214 chorych 131 osób pracowało zawodowo (w tym 99 w państwowych i spółdzielczych zakładach przemysłowych, a 32 we własnych gospodarstwach indywidualnych). Obserwowano 27 uczniów, którzy zostali skierowani do badań specjalistycznych i leczenia przez lekarzy szkolnych.

Stosowane zabiegi uzależniono od rodzaju schorzenia, stopnia nasilenia objawów chorobowych i dolegliwości bólowych oraz sposobu poruszania się chorego..

Jeżeli chodzi o sposób leczenia, to u 60 chorych zastosowano głównie ćwiczenia usprawniające mięśnie proste grzbietu, brzucha, karku, mięśnie obręczy biodrowej i ud, natomiast u 140 osób zabiegi fizykoterapeutyczne w postaci naświetlań lampą Sollux z niebieskim filtrem, prądów diadynamicznych. jontoforez z roztworów lignokainy i hydrokortyzonu, ultradźwięków, rzadziej diatermii krótkofalowej i prądu galwanicznego. U pozostałych 14 osób — stosowano łącznie ćwiczenia usprawniające i zabiegi fizykoterapeutyczne.

W pewnej liczbie przypadków — niezależnie od zabiegów fizykalnych — stosowano także uzupełniające leczenie farmakologiczne, jak np. środki przeciw-gośćcowe, zmniejszające napięcie mięśniowe, przeciwbólowe itp.

U chorych w okresie ostrym stosowano zabiegi fizykoterapeutyczne, natomiast w przypadkach o charakterze przewlekłym — ćwiczenia usprawniające.

Czas trwania leczenia był zależny od rodzaju schorzenia i intensywności występujących objawów chorobowych, i wynosił przeciętnie 12—18 dni. Uzyskane wyniki leczenia oparte na katamnezie 152 przypadków obrazuje tabela 4.

Tabela 4

Uzyskane wyniki leczenia

Lp.	Wyniki leczenia	Liczba i odsetek
i	z poprawą	86	56,57®/o
2	z okresową poprawą	22	14,47V.
3	bez poprawy	40	26,32®/*
4	z pogorszeniem	4	2,63®/*
	Razem	152
5	bez badań kontrolnych	62

Jak widać, po przeprowadzonym leczeniu zaobserwowano długotrwałą poprawę u 86 pacjentów. U większości tych chorych badanie rtg nie wykazało wyraźniejszych zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa. U 22 chorych wystąpiła poprawa okresowa, manifestująca się nawrotem bólów, które zmuszały pacjentów do ponownego zgłaszania się do leczenia, przeciętnie po 1—2 miesiącach. Byli to chorzy, u których można było wykazać obecność bardziej nasilonych zmian zwyrodnieniowych w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa.