0000077

nifestuje się wznów;;: nie zawsze w miejscu pierwszego guza, lecz przerzutami do kości i mózgu. Zmiany w kości mają charakter przeważnie lub wyłącznie osteolityczny. Okrągłe przerzuty do płuc zjawiają się tuż przed zgonem.

Chrzęstniakomięsak pierwotny i wtórny

Chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma) — chm.. występuje jako postać pierwotna (chan-drosarcoma primarium) oraz wtórna, powstała na tle istniejących uprzednio chorób kości (chondrosarcoma secundarium).

Chrzęstniakomięsaki, rzadziej niż mięsaki kościopochodne, wykazują rentgenowskie cechy złośliwości. Pierwotny chm. kości długich kończyn umiejscawia się zwykle w centralnej części przynasady jako jedno- lub wielokomorowy ubytek, rzadziej jako przebudowa utkania kostnego, przypominająca chorobę Pageta. Zniszczenie istoty korowej, lekkie rozdęcie kości i odczyny okostnowe (nie zawsze ostroga Codmana!) należą do reguły w postaciach zaawansowanych.

Znacznie rzadszy chm. pierwotny rozrastający się przy warstwie korowej kości długich może wykazywać wszystkie rentgenowskie cechy złośliwości lub mieć postać niezłośliwej wyrośli chrzęstno-kostnej. Zdarzają się chm., zwłaszcza drobnych kości, nie różniące się na rentgenogramach od chrząstniaka łagodnego. Nierzadki chm. pierwotny łopatki lub miednicy powoduje nieduże zniszczenia w kości bez odczynów okostnej, a granice wyczuwalnego dotykiem dużego guza nie są zwykle uchwytne na zdjęciu. Natomiast w wielu chm., zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, stwierdza się obłoczkowate zwapnienia charakterystyczne dla złośliwych guzów chrzęstnych. Delikatne, klaczkowate zwapnienia w guzie w tkankach miękkich i zwapnienia o układzie zrazikowatym są tak charak terystyczne, że pozwalają niejednokrotnie na wysunięcie rozpoznania wstępnego z dużym prawdopodobieństwem.

Kolumnowy układ skostnień prostopadłych do osi długiej zmiany jest również (wg Buraczewskiego) charakterystyczny dla chondrosarcoma i świadczy o dużej złośliwości.

Na koniec należy wspomnieć o postaci chrzęstniakomięsaka, która bywa nazywana centralną (Edeiken i in.). Guz umiejscawia się najczęściej w bliższym końcu kości ramiennej i ma charakter łagodnej torbieli. Odróżnienie tej postaci ma duże znaczenie dla ortopedów, ponieważ pozwala na mniej radykalny zabieg (resekcja anatomiczna), bez odejmowania kończyny.

Wymienione liczne i różnorodne w obrazie rtg postaci chm. znajdują swoje odbicie w cechach mikroskopowych guzów, które wykazują różne stopnie złośliwości i zróżnicowania oraz różne stadia rozwojowe niedojrzałej tkanki chrzęstnej. Histologicznie można odróżnić kilkanaście typów chm. Ostatnio opisano nową postać — chondrosarcoma mesenchymale.

Na ogół — choć nie jest to zależność prosta — im więcej cech złośliwości stwierdza się w obrazie rtg, tym poważniejsze jest rokowanie kliniczne. Chondrosarcoma może mieć przebieg szybki i niepomyślny, ale niekiedy stwierdza się wieloletnie przeżycie i kilkakrotne wznowy miejscowe po nieradykalnych zabiegach. Nawet mało złośliwe postaci chm. powodują zgon, jeśli nie zastosuje się radykalnego zabiegu.

Chrzęstniakomięsaki nie są promienioczułe.

We wszystkich przypadkach podejrzenia chrzęstniakomięsaka istnieje wskazanie do natychmiastowej biopsji, ponieważ w razie stwierdzenia chondrosarcoma musi być pilnie podjęty radykalny zabieg.

Największe niebezpieczeństwo jest wtedy, gdy chm. nie wykazuje dostatecznie wyraźnych cech złośliwości na rentgenogramach i przeprowadza się zabieg łyżeczkowania. Chorzy tacy giną z reguły w krótkim czasie z powodu uogólnienia choroby nowotworowej.

GUZY ZŁOŚLIWE 421

28