104D56

JĘZYK POLSKI

Materiał ilustrujący został wycksccrpowany z następujących prac poświęconych nco-logizmom słowotwórczym: H. Jadacka (2001), K. Kowalik (2002), 8. Kreja (1996), D. Och* _mann (2000 i 2002), A. Ryzza-Woźniak (1999), K. Waszakowa (2000 i 2001 oraz 2002).

Derywaty z cząstkami cyber-, cha-, tum-, makro-, ponur-, super-, tele- i in. opisuje się jiko przykłady słowotwórstwa analogicznego³), realizujące zapożyczony model słowotwór-

bądź nawiązujące do konkretnego, jednostkowego wzoru językowego.

Tym samym opisywanym cząstkom poszczególni badacze nadają różny status, jedno* o^nie wskazując na różnice między poszczególnymi cząstkami⁵). Są one interpretowane «następujący sposób: jako samodzielne jednostki, powstałe w wyniku procesu usamodzielnienia się zdezintegrowanych członów niesamodzielnych: cybernetycy cyber{nt-ą0y)-» cyber-^ cyber (por. Ochmann 2000:23-34 i 2002:327, Waszakowa 2001:11), zdezintegrowane człony złożeń (por. Jadacka 2001:143, Ubszakowa 2001:11, Kowalik 2002:81-6). formantoidy, prefiksy, prefiksoidy (por. Ryzza-Woźniak 1999:122-7, Jadacka 2001; 143, tokowa 2001:2-14 i 2002:3-18).

W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny (red. A. Markowski, 2002:1595-612) H, Jadacka określa omawiane cząstki ogólnie albo jako początkowe (pierwsze) człony (składniki) wyrazów złożonych, pisane łącznie (większość), por. eko-, II eh- (o znaczeniu wyłączanie, usuwanie, wykluczanie z czegoś’), elektro-, euro-, folo-, hiper-, kom-, makro-, nip-, mikro-, mini-, pro-, pro-, pseudo-, wice-, albo jako przedrostki występujące w wyrazach obcych, ale też służące do urabiania nazw polskich, są to następujące elementy: Jefa- (o znaczeniu ‘były, dawny, poprzedni, dymisjonowany) post-, pre-, sub-, super-, m-.

R. Grzegorczykowa i J. Puzynina (1998:464-8), opisując złożenia jednostronnie motywowane i ąuasi-złożenia, nie zaliczyły członów elektro-, mini-,psycho-, stereo- do niesamodzielnych, ponieważ są one skrótami całych wyrazów, por. elektro- < elektrycy II dek-trpwić, bądź są w jakimś stopniu usamodzielnione, por. sukienka mini. Autorki wskazały też, ze wiele złożeń jednostronnie motywowanych, mających pierwszy człon związany, zbliża się do derywatów prefiksalnych.

Analiza derywatów z członem mego- pozwala M. Mycawce (2000:21) wysnuć wniosek, że status formalno-gramatyczny cząstki mega- nie jest jednoznacznie określony w literaturze językoznawczej. Wskazana cząstka nie może stanowić elementu złożenia, bo nie jest motywowana przez zaadaptowany fleksyjnie w polszczyźnie samodzielny wyraz. Z kolei fakt, że greckie słowo megas tłumaczy się na polskie wielki, nakazywałby interpretować formacje z mega- jako złożenia. W rozstrzygnięciu kwestii statusu omawianej cząstki trze-

^J) A. Nagórko (1998:189-91) umieszcza struktury typu radioodbiornik, idtgauta, (otoalbm n obrębie adaptacji, która jest w jej ujęciu jednym z trzech rodzajów słowotwórstwa, obok derywacji wfefciwtj i kompozycji.

') Model ten jest niezgodny z systemem słowotwórczym polszczyzny. W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski (2002:1622), formacje te uznane są za niepoprawne.

| Niektórzy badacze w ogóle nie określają statusu analizowanych segmentów i nazywają je •wdzo ogólnie (por. Ochmann 2002:325).