104D89

wiznejn liczebników oznaczających dni miesiąca I godziny* nj. piencssy (dziob inioKii(<(Mi>), ihowwttt (godzina); miil>«bnii('.y>vi/iM*ji zaimków dzierżawczych, lip, nasi, swój, swoi,

| 8, STOPNIU! J JłODZ.UM SOI INT A N T Y WIZ A O.l I PRZYMIOTNIKÓW

wizaeji całkowitej, tzu. wyszły już z użycia w swej pierwotnej worsji przymiotnikowe], n< stosowano mii- wyłącznic juko rzeczowi nihil NatomiasK^wyrazy I n kio jak: chory, ubogi, znajomy, dylnrmj uległy substautywizaoji częściowej, tzn. obok i o li nowej wersji rzeczownikowej utrzymało się jeszcze ioli o Zycie przymiotnikowo, Są ono po prostu d. WitkategoriaLno: w jodnyoli kontokstiicli występują jako przymiotniki, w innych jako rzeczowniki?}

Przedstawiono dwa rodzaje substantywizacji można określić juko zwyczajowo; nie tylko substantywizaoja eiilkowita (np. wyrazów myśliwy, iroiiiy), ale i częściowa (np. znajomy, dyżurny) przyjęła się w społeczeństwie i weszła w zwyczaj^(frjiolykiiiny jednak także liczne przykłady ^ubstantywizaeji sporadycznej"?^ polegającej na wyjątkowym użyciu jakiegoś wyrazu przyniiotnogo w roli rzoezownikaAnp:. wspaniały wychodzący, wielki wtajemniczony. (Użyte w tup sposób wyrazy określam jako neologizmy kategoria lm^tteh rzeczownikowa wersja nie dostała się jeszcze do świadomości szerszego ogółu i nie weszła w zwyczajowy

Stopień nor maty w nogo u legał i z o wari i a poszczególnych typów wyrazów substantywizowanych może być trojaki: I) użycie wyłącznie rzeczownikowe, w pełni oficjalno, np. myśliwy, woźny, bliźni, chorąży; 2) użycie oficjalne oboczno (rzeczownikowo obok przymiotnikowego), np. biegły, chory; 3) użycie potocznie oboczne (potoczne rzeczownikowe obok oficjalnego przymiotnikowego), np rrsonalny, naczelny, elektryczny, egipskie, pomidorowa, czarna.

mówionym rodzajom substantywizacji, polegającym ^11,1 urze*

czownieniu znaczenia i funkcji wyrazów, przeciwstawia, się su lista, u» tywi/aeja samej funkcji składniowej wyrazów, której lilio towarzyszy zmiana kategorii znaczeniowej. Tego rodzaju proces

Ejj _w|_tio{7-ny przede wszystkim w zdaniach zawierających itnic-_y przymiotnikowo, np. Nie przeszkadzam (/rającym oni oni ¹¹ /i>. Upóinioiryrh nic będzie. Podobnie jest w zdaniach typu: ^{nu w,,}'^rzy ^v7,y    M^,'l^,U kulon ego ora/, w zdaniach

' ‘ wyrawimi przymiotnikowymi rodzaju nijakiego w typie: djg§ i nowe — Czerwone i czarne—* Kradzione nic tuczy — Cudze ,/_tiiuilieie_f swego nie znacie.

\\ większości rozpatrywanych przykładów, np. w wyrazach: i,n0W:) letniczy, czesne, Iconuune, występuje substantywizaoja, Klidrit możemy określ ió jako zdecydowaną; na icmai charakteru I ycl) wyrazów nio mamy wątpliwości. Nierzadkie są jedna i: wy-rtfttlkl, W których mamy do czynienia z substantywizacją eh w iejną. Njp. w zdaniach: Jego strona nut not z>t szalonych — Za pijaną albo : :a szaloną ją wzięli — Koń rzucał się jak szalony — Wiara się bawi mm. szalona — występuje wyraz szalony, o którym 1 rudno orzec, czy ma w tych /(Janiach charakter przymiotnika, czy rzeczownika. Nic mamy na ten temat wyrobionego poczucia, gdyż brak ta zarówno wskazówek formalnych, jak i danych semantycznych, do oceny roli składniowej oraz kategorii znaczeniowej występującego tu wyrazu szalony.

| l. CHZICIIIICa I CZYNNIKI PROCK8U SOHSTANTYWIZAOIt

Punktem wyjścia są. wyrażenia typu: kolrąa przetrodniecący, człowiek podsądny, redaktor naczelny, referent personalny, milicjant dzielnicowy. Proces substantywizacji zaczyna się od elipsy wy razu określanego: kolega, człowiek, redaktor, referent, milicjant. Dalszym ogniwem procesu jest lek sy k a 1 i za e ja pozostałego wyrazu przyniiotnogo: przewodniczący, podsądny, naczelny, personalny, dzielnicowy.

Jeśli idzie o elipsę określanego rzeczownika, to przyjmuje ją tu H Witkowski, chociaż terminu „elipsa” nie używa; w jego inter pretneji elipsa, polega na niedomówieniu, tzn. na pominięciu w wy powiedzi nazwy przedmiotu, którą można sobie łatwo uzupełnili k sytuacji. Wśród przykładów przytoczył nazwę Iakratos    mocno