104T53

r

12. Wyznaczanie pozycji aktora i kamery

Filmy kinowe i telewizyjne to osobliwa mieszanka pracy z aktorami, przynoszącej realistyczne i sugestywne rezultaty i wycofywania się. by przyjrzeć się ich występowi z punktu widzenia kamery. Podczas prób reżyser koncentruje się na grze aktorskiej, jednak w chwili rozpoczęcia zdjęć, kiedy rozkręca się machina produkcyjna, musi starać się nie ulec dominacji procesów technicznych. Reżyser powinien stawiać opór naturalnej skłonności do koncentrowania się na kamerze.

W niniejszym rozdziale przyjąłem założenie, że pracujemy z jedną kamerą Większość filmów kręconych jest przy użyciu jednej kamery - skupienie na jednym zdjęciu sprawia, że film osiąga wysoką wartość produkcyjną. Od czasu do c/asu dodawana jest druga kamera do wykonania montażu równoległego, gdy dwaj aktorzy siedzą lub stoją naprzeciwko siebie, lub do nakręcenia luźnego i ciasnego ujęcia tego samego bohatera w tym samym czasie. Dwie kamery przyspieszają zdjęcia i umożliwiają jednoczesną grę pary aktorów zamiast nagrywania ich mówiących swoje kwestie oddzielnie. Bywa i tak, że do nakręcenia sekwencji, którą mo/n.i ustawić tylko raz, wykorzystywane są dwie, a nawet trzy kamery. Mam na myśli szczególnie sekwencje akcji, np. kraksy samochodowe. Dramaty telewizyjne, a szczególnie siteomy i opery mydlane, można nagrywać z wielu kamer w studiu. (Metodę filmowania zdjęć z kilku kamer jednocześnie przedstawię w części K.)

Podstawowe pojęcia

1. Reżyser dzieli scenę na kilka ujęć. Ujęcia to elementy, które można połączyć w mozaikę tworzącą scenę. (Ujęcia opisywane są na przykład w ten sposób: ..Plan średni Marjory” albo „Zbliżenie Nat”. Szczegółów na temat ujęć szukaj w rozdziale 18, w części 4.)

2. Każde ujęcie wymaga ustawienia kamery w konkretnym miejscu. Miejsce to zwane jest pozycją kamery lub ustawieniem. Kamera może pozostać w tej samej pozycji na czas kilku ujęć. Z mniej więcej tego samego miejsca można nakręcić ujęcie w planie średnim od głowy do pasa, półzbliżenie i zbliżenie. Żeby zmienić pozycję kamery (zastosować nowe ustawienie), potrzeba nieco czasu na poprzestawianie wszystkich przedmiotów, dostosowanie oświetlenia i przygotowanie aktorów do nowego ujęcia. Jest takie znane powiedzenie: “Nie chodzi o czas potrzebny do nakręcenia ujęcia, tylko o czas potrzebny między ujęciami.” Innymi słowy zmiana pozycji kamery jest czasochłonna (zob. ryc. 12.1).

3. Ujęcie można nakręcić raz lub kilka razy. To reżyser zwykle decyduje, czy i kiedy „powtórzyć” ujęcie, choć nie bez znaczenie pozostają czynniki zewnętrzne - zdanie operatora kamery i dźwiękowca. Zdjęcia kręcone na taśmie filmowej lub

tftot w pan* Matam 8 **** MM rrn 8 f.

Jpr. I2J ftngr^w.H jr (MMMai IB

mdeo myinne są iiyęciaini ku*. ra/* vcxąi jeat tr «ck mmii pUna*. mgnct) aa wat ukoc, wyttdBK Mimcf «%ai i ujęcia. np .ta $5. macie r JOtaa ta udtaego    |«n^ dta « napra* war pmtneęrnm

ianmtto /woafjfdtwf^ (tata. /di i ita |H|( /ta Btatatai tatal :tktfińłw\rłi nę przed A**mm| kdMtai te atao tą ntataat. albo mteoąi tą i Mym. Zjcauywy od uięcn i tat itanmi

Praca z parą aktorów

Kiedy dyiponujcw tylko parą ikuta, nwta ich u«uw* tvm ta otatat kktaick wydaje mc to oc/ywtuc. cfpto popełnianym błędem ycat mtanimt ta łbyt Milko atac. ptref co mdtą mc tnadntan t nakręceniem tvlk» jednego i ata (u/prir t Jednym akiom*) bc/ karnalit dmpefo tyaąiccp gdzie* t rogu Upca x jednym aktorem bc/ iladu drugiego na/ywa mą rrv«ri<m Kuciem r mbim aktowi Gdy pojfiw ia »ię chód fragment ciała drugiego aktora (ramię, htti ery nosi. mówimy te ujęcie je*t brm/nr. a brudne ujęcia na ogól tma/ant tą n mmei atrakcyjne wizualnie Rc#yecr pracujący i parą aklotta musi być pewien. kied\ mata Mać ra/em. a kiedy odd/teinie (rob ryc 12.2)

'I11 Ja A J		A -HA		(C7/ \M AM \ A X -
.Brudne średnie zbliżenie l|Si 12.2: Ujęcie „czyste"	..Czyste’' średnie Zbliżenie „fyrudne"			..Czyste ciasta ujęta pary aklota

* W przypadku flintu telewizyjnego- *** klapserk* * przypadku filmu kinowegn

105