166,167 (2)

166 Natura uzaletnicma

pensować wrodzone lub nabyte niedobory chemiczne finy to chemiczne przekaźniki, które są produkowane w] ce nerwowej, a uwalniają się w reakcji na ból, strach tu spokojenie (np. potrzeb seksualnych). Odrzucają n.un nieprzyjemne sygnały, mogące spowodować działanie wieka, a pośredniczące w otrzymaniu nagrody. Nie ulej piiwości, że obfitość zasobów endorfin w organizmie )i rzystna. jeśli natomiast występuje niedobór end< a organizm jest poddany działaniu opiatów, lub jeśli hu mu dopaminy, a jest wystawiony na działanie amfel.nn wówczas można się spodziewać, że będzie szczególnie w< liwy na schemat redukcji nieprzyjemnych sygnałów i oh mania nagrody. Z badań nad depresją wynika, że nici t< ludzie po prostu mają niski poziom niektórych przekaźniM (na przykład serotoniny) i że fakt ten może zwiększać skłonność do samobójstwa. Być może taki niedobór jest pisany w kodzie genetycznym; teorię tę potwierdzają eksf menty przeprowadzane na zwierzętach. Nic więc dziwnej że sformułowano wniosek, według którego uzależnieni |I| niekiedy tak samo winni swojemu nałogowi, jak cukrzycy mu, że mają cukrzycę, jeśli chory na cukrzycę potrzebuje utaj suliny do podtrzymania naturalnych funkcji swego orgai zmu, to dlaczego narkoman z niedoborem endorfin nie miałl potrzebować heroiny, a ten komu brakuje dopaminy żel nie domagał się kokainy?

Układy biologiczne są zwykle zaprogramowane w ten sposób, że same się równoważą. Zjawisko takie nazywa się homeostazą. Gdy równowaga układu zostanie zakłócona przez czynnik zewnętrzny, na przykład przez narkotyk, wówczas włączają się mechanizmy kompensacyjne, pozwalające przywrócić poprzednie status quo. Mogą one polegać na aktywizacji mechanizmu sprzężenia zwrotnego, na zmianach w liczbie lub wrażliwości receptorów (tj. miejsc na błonie komórkowej, gdzie mogą się wiązać przekaźniki określonego typu) lub na uwalnianiu innych związków chemicznych, które wywierają skutek przeciwny niż wspomniany intruz.

Synapsa jest to styk między komórkami nerwowymi, w którym odbywa się przekazywanie sygnałów z komórki do komórki. Przekazywanie tych impulsów następuje za pośrednictwem przekaźników chemicznych (neuroprzekaźni-

» Muro są produkowane i magazynowane na końcu ner-lilńre uwalniają się poci wpływem zmian potencjału elek-u go błony komórkowej. Neuroprzekażniki przechodzą ynapsy, wiążą się z receptorami po drugiej stronie i polują zmiany przepuszczalności błony. W rezultacie tych iii /jonizowane formy związków chemicznych mogą prze-1/ /ać się do i z komórki, co znowu stwarza warunki do Mania fali elektrycznej. Receptory znajdują się również po je) stronie synapsy (receptory presynaptyczne) i gdy prze-nl zwiąże się z nimi, kolejne wyładowanie w nerwie stalli; niemożliwe. Im więcej więc związku chemicznego znaj-Mę w synapsie, tym silniej presynaptyczne receptory będą otrzymywać dalsze uwalnianie. Dzięki temu mechani-owi, nazywanemu „negatywną pętlą sprzężenia zwrotne-heroina może wywołać długotrwały niedobór endorfin,

E i itkaina stałe osłabienie funkcji dopaminy. Być może fen *1 > nie wtórny stan niedoboru wywołuje łaknienie narkotyku.

I iczba receptorów i ich wrażliwość nie jest stała; mogą im nie wpływać bezpośrednio zarówno same narkotyki, jak i konsekwencje ich działania na istniejące w mózgu związki • licmiczne. Jeśli narkotyk wywiera nacisk w jednym kierun-k ii, mózg może zwiększyć produkcję związku chemicznego, i lory działa w kierunku przeciwnym. Efekt tej chemicznej V.u uzęb może się ujawniać w objawach, sposobach zachowań lub w emocjach.

Zespół odstawienia może się pojawić jako skutek zachwiania chemicznej równowagi po zakończeniu działania narkotyku. Na przykład, jednym ze skutków używania opioi-iiów jest zmniejszenie aktywności chemicznego przekaźnika w mózgu, a mianowicie noradrenaliny. Jeśli narkotyk jest ^ przyjmowany regularnie przez dłuższy okres, układ ten „się rozleniwia". Gdy wpływ narkotyku ustępuje i ograniczenie zostaje usunięte, działanie noradrenalizny znowu się aktywizuje. Z początku nawet /. pewną przesadą - co też nie jest przyjemne.

Rzecz jasna, ograniczone działanie chemicznego przekaźnika nie musi się objawiać jedynie w sposób fizyczny, lecz także psychologiczny- Narkotyki, takie jak kokaina i amfetamina, które nie są jednoznacznie kojarzone z. fizycznym uzależnieniem, z pewnością mogą wywołać objawy psychiczne