19 (2)

i

5

i

i

i

s

!

!

j

Rys 5 A Zjazd

zc schodów

Rys. 59 BułkaJa \vo.*ka

na Khedach.

Rys ćo Bloluidj wózka na schodach (widok 7. przodu).

4.3.11.4. Zjazd ze schodów przodem.

Bardzo ważnym elementem przy zjeżdżaniu ze schodów przodem bez poręczy jest odpowiednia szerokość stopni (min. 15 cm). Konieczne jest również perfekcyjne opanowanie techniki balansu.

Wózek należy ustawić przodem prostopadle do krawędzi schodów i wykonać balans na krawędzi pierwszego stopnia [Rys. 57). Ręce należy utozyć z przodu na obręczach napędowych, a plecy wyraźnie przysunąć do oparcia wózka. Powoli popychając obręcze napędowe w przód można zjechać z pierwszego stopnia, cały czas mocno trzymając obręcze napędowe wózka [Rys. 58]. Zjeżdżając z krawędzi stopnia należy pogłębić balans pochylając tułów lekko w przód, po czvm pociągając rękoma obręcze napędowe w tyt zablokować kota na stopniu schodów |Rys. 59, 60) Należy pamiętać o tym, aby zatrzymać się na każdym stopniu schodów. Osoba asekurująca stoi z przodu lub z boku (ewentualnie dwie osoby) i pomaga nachwy-tcm za podnóżek blokować kola na stopniu.

Dla uatrakcyjnienia zajęć z techniki jazdy aktywnym wózkiem inwalidzkim, zwłaszcza przy doskonaleniu pokonywania elementów toru przeszkód zalecane byłoby stosowanie szeregu gier i zabaw'. Powinny być one zaadaptowane do możliwości ruchowych uczestników zajęć (para- i tetraplegików). W tym celu można się posłużyć jedną z wcześniej wydanych pozycji - zbiorów gier i zabaw dla dzieci i młodzieży.'"¹

4.4. Test techniki jazdy.

W praktyce rehabilitacyjnej obiektywna ocena postępów, będących efektem zastosowanych działań usprawniających, jest wysoce skomplikowana. Kompleksowość postępowania rehabilitacyjnego, powikłania pourazowe towarzyszące schorzeniu głównemu, uwarunkowania psychiczne i środowiskowe utrudniają w efekcie ocenę wybranej funkcji czy ich zespołu. Sukces postępowania usprawniającego wobec osób po URK określa się najczęściej poprzez pryzmat odzyskanych zaburzonych lub zniesionych w wyniku urazu funkcji, w tym zwłaszcza lokomocyjnych. Praktyka wykazuje jednak, że zdecydowana większość paraplegi-ków i tetraplegików nie powraca do sprawności sprzed wypadku i musi zaakceptować wózek inwalidzki jako podstawowy sposób przemieszczania się do końca życia." ^r" Ponieważ około 90% osób po URK nie uzyskuje zadowalającej odnowy funkcji chodu," postępowanie usprawniające, w tych przypadkach, powinno stawiać sobie za cel osiągnięcie maksymalnie możliwej sprawności, przy uwzględnieniu poziomu urazu rdzenia, nieporażonych grup mięśniowych - możliwości funkcjonalnych i kompensacyjnych osoby niepełnosprawnej.

Określenie efektów stosowanych metod usprawniających powinno być zatem dwukierunkowe, z jednej strony dotyczyć możliwości samoobsługowych - wykonywania podstawowych, codziennych czynności życiowych, z drugiej natomiast umiejętności sprawnego posługiwania się wózkiem inwalidzkim jako jedynym środkiem lokomoqi, umiejętności pokonywania wszystkich typowych przeszkód terenowych. Dopiero taka kompleksowa ocena daje obraz rzeczywistych wyników rehabilitacji osób po URK, wyposażenia osoby niepełnosprawnej w umiejętności pozwalające na samodzielne życie, aktywizację społeczną i za wodową.

O ile testowanie możliwości samoobsługowych doczekało się wielu propozycji i ich mo dyfikacji,"*"^:: " '* " ■" o tyle dokładna ocena sprawności lokomocyjnych osób uzależnionych od wózka inwalidzkiego nie była tak często przedmiotem zainteresowań badaczy. fytania o „poruszanie się na wózku’ " pojawiały się w poszczególnych ankietach, nie były jednak przejrzyście sformułowane, a już z pewnością nie ujmowały kompleksowo wszystkich możliwości poruszania się wózkiem. do umiejętności pokonywania na wózku schodów włącznie. Tak wysoki poziom sprawności jest możliwy do uzyskania w efekcie zaopatrzenia użytkownika w dobrze dobrany i dopasowany do jego indywidualnych potrzeb wózek' ■ ” oraz w wyniku intensywnego treningu techniki jazdy. Nawet przy bardzo rozległym porażeniu, dużej niestabilności tułowia i niedowładnych rękach można samodzielnie przemieszczać się wózkiem o napędzie ręcznym i pokonywać niewielkie przeszkody terenowe

Uwzględnienie nauki posługiwania się wózkiem jako elementu kompleksowej rehabilitacji osób po URK stwarza potrzebę stosowania obiektywnej oceny efektów pracy rehabilitanta i pacjenta. Narzędziem takim może być Test techniki jazdy (TTJ). miernik sprawności loko-mocyjnej, element uzupełniający ocenę ostateczną, skuteczność stosowanych metod postępowania usprawniającego.** Proponowany TT) (opracowany na podstawę prostego toru przeszkód rozpowszechnionego w skandynawskich ośrodkach rehabilitacyjnych, w rol-sce stosowany na obozach AR) okazał się bardzo dobrym wyznacznikiem postępów w zakresie sprawności lokomocyjnej na obozach AR, można więc założyć, że równie przydatny powinien być w praktyce klinicznej, na oddziałach rehabilitacji osób po URK TTI został opracowany według zasad obowiązujących przy konstruowaniu testów motorycznych.

Zastosowano punktową skalę oceny prawi diowego pokonania przeszkody

0    - nie wykonuje samodzielnie (nie pokonuje przeszkody),

1    - wykonuje z asekuracją (pokonuje przeszkodę samodzielnie ale tylko wtedy, kiedy ma zapewnioną asekurację osoby drugiej),

2    - wykonuje samodzielnie, prawidłowo technicznie (bezpiecznie).

Istotna jest tutaj uwaga, że prawidłowość techniczna wiąże się ściśle z możliwością samodzielnego pokonania przeszkody np zjazd z podestu dwoma przednimi kołami najpierw (nieprawidłowo) zakończy się upadkiem w przód, czyli nicpokonaniem przeszkody