1

Funktion vcrbunden. Ausnahmen sind die archaisiercnden Bildungc grodziszcze uralte Burg' von gród Burg' und dworzyszcze 'Furstenhal von dwór 'Hof.

H. Das Suffix -ica/l-yca tritt mit negativer Bcdeutung an Femini wic in aktorz-yca 'gcmcine Komódiantin', Francuz-ica 'vcrfluchtc Fra zosin' von Francuzka 'Franzósin', dyreklorz-yca aufgeblasene Direktor von dyrekłorika) 'Dircktor(in)'. Ausnahme ist das scherzhafte (ehem< erhabene) siostrz-yca von siostra 'Schwester.

Da es nicht das Ziel der vorliegcnden Arbeit ist, eine erschópfen Listę der axiologisch merkmaltragcnden Formanzien oder der in dies< Bcreich geltenden Regeln aufzustellen, beschranken wir unsauf die h beispielhaft aufgefiihrtcn Wortbildungsmittel, mit denen Bewertung ausgedriickt werden konnen.

6. Ebenso charakteristisch wie ihr Zusammenhang mit Emotioi ist fiir die hier bchandelte Klasse von Derivaten ihre Zugehórigkeit bestimmten stilistischen Schichten der polnischen Sprache, und z zum umgangssprachlichen und sondersprachlichen Wortschatz. E aufmerksamc Erforschung solcher Erscheinungen wiirde das I skizzierte Bild sicher um neue Elcmente bereichern.^{14 1}

Piotr Krzyżanowski

(Lublin)

FLEKSJA RZECZOWNIKA JAKO ŚRODEK WYRAŻANIA WARTOŚCI W JĘZYKU

POLSKIM

W obrębie wypowiedzi ocena może być wyrażana różnymi środkami. Funkcję tę mogą pełnić słowa wartościujące, elementy morfologiczne, rozbudowane grupy składniowe.

Wśród wielu innych wykładników ocen są też — choć stosunkowo nieliczne — wykładniki o charakterze fleksyjnym. Spróbuję się tu przyjrzeć bliżej dwom zjawiskom bezpośrednio związanym z gramatyczną kategorią rodzaju. Są to: tzw. kategoria deprecjatywności i rzeczowniki dwurodzajowe.

W opracowaniach gramatycznych współczesnej polszczyzny podkreśla się asemantyczny charakter podziałów rodzajowych (w ramach systemu: męski — żeński — nijaki)². Motywacja semantyczna przynależności rzeczownika do wybranej klasy rodzajowej ogranicza się tylko do rzeczowników — nazw ludzi i zwierząt. W takim wypadku

279

1

Auf den bewertenden Charakter des umgangssprachlichen W« chatzes verwics D. Buttler in ihrem Aufsatz Kategorie semantyczne leksyki po nej, [in:| Z zagadnień słownictuw współczesnego języka polskiego, Wrocław 1979.

2

Por. np. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, 1984:154-155; K.Polański 1986:116; J. Zieniukowa 1981:9; J. Mindak 1990:17-18.