20110130853

Edukacja ekologiczna

manaui

Na erozją szczególnie narażone są tereny uprawy roślin okopowych (ziemniaki, buraki), gdzie ziemia jest spulchniana kilka razy w roku, co sprzyja nadmiernie szybkiemu rozkładowi próchnicy, a na dłuższą metą — zmniejszeniu ilości drobnoustrojów glebowych i utracie spoistości gleby. Na erozją wietrznąszczególnie wrażliwe są gleby na podłożu drobnoziarnistym, a zatem - żyzne gleby ukształtowane na lessach, w tym czamozicmy.

Na erozją wodną szczególnie narażone są gleby na pochyłościach terenu. Krople deszczu padające na odslontątą, ubogą w próchnicą glebą powodują rozbijanie gmzelków i przekształcają glebą w błoto. Woda słabo wsiąka przez inką powierzchnią, a spływając zabiera ze sobą substancje biogenne. Na niektórych typach gleb (np. na lessach) woda spływająca ze skarp i zboczy żłobi sobie koryta. Tak zachodzi erozja wąwozowa.

Na procesy erozyjne narażone są nic tylko obszary intensywnych upraw, ale także zbocza górslde w przypadku nadmiernego wyrąbu losu. Szczególnie wiele tego typu przypadków miało miejsce w ostatnich kilkunastu latach, przede wszystkim w lasach prywatnych. Podobne problemy cząsto pojawiają sią na skarpach nadrzecznych i na brzegach koryt rzek, szczególnie jeśli pobliski teren został całkowicie odlesiony, a jego powierzchnia w wysokim stopniu uszczelniona. Nic zatem dziwnego, że na erozją narażone są głównie doliny rzeczne na terenach podgórskich oraz zurbanizowanych. Poważne zagrożenia erozyjne występują także na terenach bądących w trakcie zabudowy, szczególnie jeśli pracom ziemnym nie towarzyszą odpowiednie zabezpieczenia (najlepszym jest. natychmiastowe wprowadzanie szaty roślinnej). W każdym z wspomnianych przypadków cząstki gleby wraz z substancjami biogennymi trafiają w końcu, do rzek i zbiorników wodnych, gdzie stanowią zanieczyszczenie i przyczyniają sią do eutrofizacji.

ftys. 1-3jS. ZmgratemU gruntów rolniczych I Idayck eroęfa wietrzną według wojcnyidctw

Hjt '* 5 ^T*l—frlrfurtir uhlr jri mjil w Tabu ermjn    ywfea>rim medbt\ mftwiśom

W Polsce 27,6% powierzchni użytków rolnych zagrożone jest erozją wietrzną- Największe zagrożenie występuje w województwach: łódzkim, podlaskim, świętokrzyskim, wielkopolskim, mazowieckim i śląskim (rys. 18.4). Silne zagrożenie erozją występuje na 3,6% powierzchni gruntów (tj. 102 800 ha) województwa łódzkiego. W województwie podlaskim obejmuje ono 1,4%, w mazowieckim -2,3%, w wielkopolskim - 1,8% powierzchni gruntów. Łącznie w Polsce silną erozją wietrzną zagrożone jest prawie 300 ty*, ha, rj. 1,9% użytków rolnych. Średnie zagrożenie dotyka 9,3% powierzchni, słabe - 17,3%.

Jeszcze poważniejsze jest zagrożenie erozją wodną (rys. 18 5). W sumie erozją zagrożone jest 28,5°«użytków rolnych i leśnych, w tym 3.7% - zagrożone jest silnie, 11 % - srtd nioi 13,8 %—słabo. Zdecydowanie najgorsza sytuacja występuje w województwie nałopel* skńn, gdzie erozją wodną zagrożona jest ponad połowa (56.6%) powierzchni użytków rol-nych i leśnych, w tym 26,2% silnie. Poważne są także zagrożenia w wojewódzrwaclu pod-karpackim (17,1%), świętokrzyskim (7,9%), śląskim (7,0%) i lubelskim (6,1%!, ■

Erozjo wąwozowa zagraża 17,5% powierzchni użytków rolnych ilctoytfr ąrtMfcjHBBl zagrożone jest erozją silną lub bardzo silną. Największy areał terenów zagrożonych'silnie i bardzo silnie występuje w województwie podkarpackim, następnie w małopolskim ilubel-skłm(tys. 18.6).

Równie ważnym jak erozja zagrożeniem dla gleb jest niekorzystna ingerencja w^pnrik-ki wodne. Niektóre jej przejawy zostały wymienione przy omawianiu wpływu górnictwa na środowisko, jednak większe szkody w skali krąju wywołało przyśpieszenie odpływu zlewni rzek spowodowane ndelioracjami odwadniającymi.