227 (3)

Tytuły w Rozmyślaniu przemyskim 227

O zielu, ktoreż przyniósł swej miłe matce dziewicy Maryje, a też o tern, jako to istne ziele dało przykrą wonią, gdy je dziewica Maryja w ine potrawy krążała, ale miły Jesus usłyszawszy to od swej matki i wziąw trochę mąki onę istą karmią naprawił [103]; O sukni, ktorąż była uczyniła dziewica Maryja Jesusowi, swemu synowi [114].

I tu znajduje się odpowiedź na pytanie o rzadkie wykorzystywanie przez pisarza wypracowanych w pierwszej części schematów z grupą nominalną wtórną. Trudno bowiem w tak skonstruowanym czcieniu zachować liczne rozwinięte określenia osób. Stąd właśnie pisarz, po niewielu próbach, rezygnuje z konstrukcji czcienie o + grupa nominalna wtórna (22 użycia) lub o + grupa nominalna wtórna (14 użyć). Te nieliczne tytuły pokazują, jak pisarz próbował, nominalizując zdanie, zachować w całości grupy nominalne osobowe: np. O uciekaniu Jozefowym z Maryją a z dzieciątkiem milem Jesusem (59), O wróceniu Józefowem z Maryją i z dziecięciem do żydowskiej ziemie etc. (98), często jednak mu się to nie udaje, zostawia puste miejsca:

Czcienie o zwiastowaniu miłego Jesusa [KOMU] [37]; O krzszczeniu świętego Jana. Trzecie ka-pitulum et cetera [KOGO] [177]; Czcienie o jęciu świętego Jana Krzściciela et<c>. [PRZEZ KOGO] [178]; Czcienie o rozdzieleniu krolewstwa żydowskiego etc. [MIĘDZY KOGO] [96].

Niekiedy dopiero druga próba przynosi zadowalający rezultat:

Czcienie o wróceniu syna bożego z Eipta [97]; O wróceniu Józefowem z Maryją i z dziecięciem do żydowskiej ziemie etc. [98].

Bywa i tak, że aby określić wykonawcę czynności, pisarz po grupie imiennej wtórnej musi wprowadzić dodatkowe zdanie podrzędne (np. względne, jak: Czcienie o krzczeniu Je-sukrysta, które sie stało od świętego Jana trzeciegodzieścia lata apirweg<o> poczynając od jego urodzenia, 149); por. też czcienie 162.

W skrajnych wypadkach wskutek nominalizacji może dojść do niezapełnienia pozycji wykonawcy czynności (czyli podmiotu w strukturze wyjściowej) — por. Czcienie o wezwaniu niektórych apostołow, pirwej niżli był szedł na Wielką Noc (163), gdzie pisarz nie wprowadził wykonawcy do konstrukcji nominalnej utworzonej wokół odsłownego rzeczowni-ka wypędzenie i zapomniał uzupełnić tę informację w następującym zdaniu podrzędnym (pomimo orzeczenia osobowego był szedł). Z nieporównywalnie większą swobodą można nazywać osoby — nawet w bardzo rozbudowany sposób — w schematach nagłówka wprowadzających zdanie, np. czcienie o tern, jako — np. Czcienie o tern, jako apostołowie prosili miłego Jesukrysta za matką jego dziewicą Maryją (338). Bez uszczerbku dla nazywania osób można też ten schemat zredukować do formuły o tern, jako. Takie rozumowanie zdaje się potwierdzać tekst RP — przypomnijmy, że są to dwie najpopularniejsze konstrukcje, z których pisarz najpierw częściej wybiera dłuższą, później krótszą (o czym informowałem w poprzednim artykule — por. przyp. 1.). W obrębie tych schematów rzadko eksperymentuje: zazwyczaj wypełnia wszystkie otwierane przez czasownik miejsca, niemal nigdy nie zapominając o podmiocie, który w 90% użyć zajmuje pierwsze miejsce (zaraz po wyrażeniu wprowadzającym: o tern, jako), np. Czcienie o tem, jako dziewica Maryja natychmiast wstawszy i weszła w dom Zacharyjasza a też o tem, jako Elżbieta wielmi łaskawie przywitała ją jako swąsiestrzankę (40), O tem, jako miły Jesus uzdrowił świokrę świętego Piotra (200).

Konstrukcje typu O tem, jako <Jezus> uzdrowił syna jednego książęcia. który zwań cen-turyjo etc. (199) czy O tem, jako świętego Macieja wezwał (206) należy uznać za rzadkie, ale ich obecność skłania do zabrania głosu w jeszcze jednej sprawie. Chodzi mianowicie o dys-