23

Rozdział 2

PROCES GOSPODAROWANIA 2.1. Potrzeby i ich rodzaje

Gospodarowanie, czyli działalność gospodarcza ludzi obejmuje procesy produkcji, dystrybucji, wymiany i konsumpcji środków zaspokojenia ludzkich potrzeb. Tak więc ludzkie gospodarowanie nic jest działalnością realizowaną samą dla siebie. Praprzyczyną tej działalności są ludzkie potrzeby.

Potrzeba to odczuwany przez jednostkę stan braku czegoś, połączony z dążeniem do jego zaspokojenia.

Z uwagi na wielką różnorodność potrzeb, jak też ich zmienność trudno je poklasyfikować. Spróbujemy jednak wyodrębnić najważniejsze grupy potrzeb. Biorąc pod uwagę kryterium ich genezy można wyróżnić:

potrzeby podstawowe, zwane inaczej biologicznymi lub pierwotnymi. Są one zdeterminowane strukturą biologiczną organizmu, warunkują normalną egzystencję człowieka (potrzeba odżywiania się, ubierania, posiadania mieszkania);

potrzeby wyższego rzędu, nazywane również wtórnymi, związane z psychicznym (duchowym) życiem człowieka oraz ze środowiskiem społecznym, w którym żyje (np. potrzeba pogłębiania wiedzy, słuchania muzyki, rozrywek kulturalnych, potrzeba uczestniczenia w organizacjach społecznych etc.)

Zaspokojenie potrzeb niższego rzędu (podstawowych) powoduje pojawienie się potrzeb wyższego rzędu. Zarówno rodzaj potrzeb, jak i sposób icli zaspokajania zależą od osiągniętego poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego.

Najpopularniejsza w ekonomii klasyfikacja potrzeb Abrahama Maslowa pozwala wyróżnić pięć poziomów grupujących określone potrzeby, według hierarchii ważności (zob. rys. 2.1.).

W ekonomii za przykład ujmowania potrzeb od strony ich ważności należy uznać kierunek subiektywno-marginalistyczny, łącznie ze współczesną jego odmianą jaką jest tzw. ekonomia dobrobytu. Poszczególne potrzeby próbują oni uszeregować według siły ich odczuwania, opierając się na wielkości zadowolę-