245

bnościami. Po Komisję Nad-społy robocze ch ekspertów, ksu (art. 92). nisja Ustawowo szczegól-isowawczych .•iu Polski do ących prawo ilne (art. 95a

na można yjętym np. miana jest •'pływania) ninistracji, ;o (opozy-'ania się”, kontrolą ekwencja e pojmo-'arlamen-owanych tu. Poza :nia parnych do wnienia ' ust. 1), dzialno->nków. i płasz-stronie wiązek gą one ostaną lu czy lodej-ielnie

podejmować mniejszość (więc opozycja) czy nawet pojedynczy posłowie. Polityczny cel tych działań będzie zupełnie inny, a barwna wypowiedź przewodniczącego jednej z komisji śledczych Bundestagu, który stwierdził: „Nie będziemy strzelać goli do własnej bramki”, nie traci na znaczeniu w kontekście polskich doświadczeń. Rzeczywistym motorem kontroli parlamentarnej jest przede wszystkim opozycja, jeśli zaś chodzi o pojedynczych posłów, to nierzadko motywem ich działania jest nie tyle wielka polityka, ile raczej chęć załatwienia konkretnych spraw swoim wyborcom.

Artykuł 95 ust. 2 konstytucji powierza wykonywanie funkcji kontrolnej wyłącznie Sejmowi; wiąże tę funkcję przede wszystkim z działalnością Rady Ministrów i dopuszcza jej sprawowanie tylko w zakresie określonym przepisami konstytucji i ustaw. Konkretne uprawnienia i instrumenty kontroli sejmowej zawsze więc muszą znajdować podstawę prawną i to o randze przynajmniej ustawowej - regulamin Sejmu nie jest tu podstawą samoistnie wystarczającą (art. 112 konstytucji). Na tym tle należy odróżnić ogólne instrumenty kontroli sejmowej, które mogą być wykorzystywane przez izbę czy komisje w ramach realizacji funkcji kontrolnej oraz szczegółowe procedury kontrolne o odrębnym charakterze.

Szczególny charakter mają działania parlamentu związane z wpływaniem na treść zajmowanego przez Polskę (jej organy rządowe) stanowiska na forum Unii Europejskiej w kwestiach unijnych aktów prawnych (zob. pkt 401). Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego działania te. choć podejmowane w formach typowych dla funkcji kontrolnej, zaliczają się do funkcji ustawodawczej, a tym samym konieczne jest włączenie Senatu do ich wykonywania. Wejście Polski do Unii Europejskiej i związane / tym zasadnicze ograniczenie zakresu ustawodawstwa narodowego (zob. pkt 399) wymaga bowiem rewizji dotychczasowych rozróżnień funkcji ustawodawczej i funkcji kontrolnej (wyrok TK z 12 stycznia 2005 roku, K 24/04).

238.    Podstawowym instrumentem kontroli sejmowej jest prawo żądania informacji. Nie wynika ono expressis verbis z obecnych postanowień konstytucyjnych, ale wynika z samej istoty funkcji kontrolnej. Szczegółowe uregulowanie znajduje ono na -.zczeblu komisji sejmowych: art. 153 ust. 1 regulaminu Sejmu odnosi je do mini-trów, kierowników naczelnych organów administracji rządowej oraz kierowników innych urzędów i instytucji państwowych, zobowiązując ich do:

1)    przedstawiania sprawozdań.

2)    udzielania informacji,

3)    uczestniczenia w posiedzeniach komisji.

Ponadto wiele ustaw regulujących poszczególne zagadnienia zobowiązuje rząd lub odpowiedniego ministra do regularnego przedstawiania sprawozdań i informacji w określonym zakresie (zob. np. szczególne obowiązki nałożone na rząd w sprawach /.wiązanych z członkostwem Polski w Unii Europejskiej - pkt 401). Materiały te stają •ię przedmiotem obrad komisji lub nawet całej izby.

239.    Prawo żądania wysłuchania przyjmuje na szczeblu komisji sejmowych postać dezyderatów i opinii. Dezyderat (art. 159 regulaminu Sejmu) jest to uchwała komi-ji zawierająca postulaty w określonej sprawie, kierowana do Rady Ministrów, poszczególnych jej członków, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa Narodowego Banku