2

Rvc. 285 Pacjent z tymczasową protezą z koszem biodrowym. Tego typu aparaty za-k>ada sie w przypadku wyłuszczenla kończyny dolnej ze stawu bioiiroweęo albo przy bardzo krótkich kikutach uda.

^cYjni od dołu. Szew operacyjny usytuo-'^v’^Jp-y jest obwodowo r>d szczytu kiku-Kikuty powstałe w wyniku amputa-^cji Svnie'a ł Calłandcra są trudniejsze piotezowaniu przez pogrubienie w protezie okolic stawów skokowego gór* ^R*-t}0 i kolanowego, są nie kosmetycz-ⁿ- lunkcjonalnie bez zarzutu.

powyżej stawu kolanowego obowiązuje zasada oszczędzania każdego centymetra długości. Dobrze umięśnione udo nie stwarza takicłi problemów troficznych jak dolna część goleni a im nizszy poziom amputacji, tym lepsza równowaga w antagonistycznych zespołach dynamicznych w tej części _k«

Wyższe poziomy amputacji to wyłusz-czcnia w stawie biodrowym. Zalicza się tu także amputacje, po których długość kikuta uda nie przekracza I0_cm. oraz amputacje części lub całej połowy miednicy. Tć ostatnie wykonuje się w chorobach nowotworowych. W przypadku wyłuszczen i bardzo krótkich kikutów uda wyposaża się chorego w protezy z koszem biodrowym typu kanadyjskiego. Sterowanie nią odbywa się za pomocą mięśni tułowia zawiadujących miednicą (ryc. 285).

(/Techniki chirurgiczne. Duże znaczenie dla jakości kikuta i dla usprawniania mają techniki operacyjne, Jakimi kikut został wytworzonyjOpracowana na początku łat sześćdziesiątych w Stołecznym Zespole Rehabilitacji Schorzeń Narządu Ruchu w Konstancinie metoda amputacji fizjologicznej w sposób właściwy zabezpiecza składowe kikuta. Wszystkie one są potrzebne do prawidłowej pracy protezy podczas chodu.

SjŁiira musi być chroniona przed zbiiznowaceniami, tzn. zrostami z tkankami głębiej położonymi. Blizna pooperacyjna powinna być usytuowana obwodowo od miejsc narażonych na największe osiowe obciążenia. Osiąga się to przez w’ypreparowanic na udzie w czasie operacji przedniego płata dłuższego od tylnego. Po zszyciu przykrywa on szczyt kikuta, a blizna usytuowana jest na tylnej powierzchni uda. W odjęciach na poziomie goleni postępuje się odwrotnie, ze względu na to. że piat tylny jest lepiej unaczyniony. Przy zszyciu przykrywa on szczyt kikuta, a blizna usytuowana jest na przedniej powierzchni goleni.

i M i ę ś n i e wymagają przymocowa-1 nin końca obwodowego do kości pod od- \ i powiednim napięciem,!większym od spo- r czynkowego w warunkach prawidlo-wycbJUzyskuje się to w różny sposób, istotny dla chirurga. Dla kinezyterapii ważne jest to, że podstawowe antago-nłstyczne grupy mięśniowe łączy się parami. W amputacjach goleni łączy się 7 kością piszczelową przeciwstawnie: od tyłu obie głowy mięśnia trójgłowego łydki, od przodu mięsień piszczelowy pizedni i prostownik palców długi. W

266

szczyt kikuta Brak plastyki "tii|«t|l znacznie ograniczał możllwu.i l Imil • |it nałne kikuta.

Terapeuta powinien wloil/h ■ . w 1 iH sposób opelowany był iliniy, i ióiyill on Się opiekuje. Wiedza ta |n./waU Hi prawidłowy dobór metod u pi nianln ruchowego.

Kształt. Uzależniony |«”.t i»l '■ ImlM chirurgicznej, za pomocą któn>| Ukuł został wytworzony i od lęgu. - /\ <|oj«» nic przebiegało bez powiklan Na|h<p szym dla ruchowego u¹.|n • ■ uh ula kształtem charakteryzują 1. iit-niy uformowane technikami cliliunjh /nyml amputacji fizjologicznej. Kikut taki ma kształt walca, który na szczycę pochodzi w stożek. Nadaje się du |m wania w pełnokontaktowe |>m'- . ilu btzo znosi osiowe obciążenie, a siłą mięśniową często udaje się dopina-ul/h do wielkości uzyskiwanej w kom zdrowej (ryc. 286)

amputacjach uda •.i.ihili/ni i. .    .1 u |

samej konwencji mięsie n piii-.ły mli im przeciwko dwugłowego i pólbloni.i .u-go (płaszczyzna strzałkowa). W płaszczyźnie czołowej przeciwstawia się sobie jeden z przywodzicicli (wybór zależy od poziomu amputacji) z powięzią szeroka uda Ten sposób operowania skutecznie przeciwdziała powstawaniu ograniczeń ruchu i zmniejsza intensywność zaników mięśniowych.

'TKość podczas amputacji obcina się piłką ręczną, zaokrągla brzegi, a jamę szpikową przykrywa okostną. W ainpu-tacji~goleni zespala się mostem kostno-wyni kość piszczelową ze strzałką w celu jej ustabilizowania. Przy wysokich amputacjach goleni strzałkę usuwa się Y całości.

45J_yjiia krwionośne zamyka się podczas operacJi_po to. by nie powstały duże wylewy krwi do jamy operacyjnej (tzw. krwiaki). Obecność krwiaka w istotny sposób wpływa na czas gojenia i kształt kikuta. Właściwo zoperowanie głównych nerwów chroni przed tworzeniem się nerwiaków (zgrubiałych zakończeń amputowanych nerwów) dających dużą bolesność przy obciążaniu kikuta, bóle kauzalgiczne i j odczucia fantomowe¹^

Prawidłowo zoperowany kikut to pierwszy wymóg amputacji fizjologicznej. Jeżeli zostanie,on możliwie wcześnie (najlepiej na stole operacyjnym) za-protezowany, a jednocześnie w drugim dniu po operacji rozpocznie się pionizację i naukę chodzenia z częściowym obciążeniem, to spełnione zostaną trzy podstawowe wymagania amputacji fizjologicznej. Spośród technik tzw. konwencjonalnych, można wymienić amputację gilotynową i płatową Ampuia . gilotynowa wykonywana jest przy zakażeniach drobnoustrojami beztlenowymi. a rdna operacyjna celowo zostajo otwarta. Zamyka się ją nawet po kilku tygodniach. Amputacja płatowa jc-st przykładem amputacji konwent

Ryc. 286. Różniące »łę jakościowo kikuty goleni: a — wykonany technikami amputacji fizjologicznej, b — wykonany technikami amputacji konwencjonalnej.

267

1

Bóle kauzalgiczne są to nieprzyjemne, silne odczucia bólowe typu pieczenia, rwania występujące samoistnie, nasilające się przy próbach obciążenia kikuta w protezie. Najczęściej uniemożliwiają zaprotezowanle. Odczucia fantomowe — pozorne czucie utraconej przy amputacji części kończyny. Mogą występować w formie bólu. swędzc-