380

25

OCHRONNIKI

25.1. Odgromniki zaworowe

Odgromniki zaworowe GZ składają się z iskiernika wielokrotnego oraz rezystora o zmiennej rezystancji (rys. 25.1), który powoduje, że spadek napięcia na odgromniku w niewielkim stopniu zależy od prądu udarowego. Po przepływie prądu wyładowczego, prąd następczy jest przerywany na iskiernikach odgromnika. W celu ułatwienia zgaszenia łuku stosuje się magnetyczny wydmuch łuku za pomocą cewek

Rys. 25.1. Budowa odgromników zaworowych: a) bez sterowania GZ; b) ze sterowaniem rezystancyjnym GZS; c) ze sterowaniem rezystancyjno-pojemnościowym GZS; d) z wydmuchem magnetycznym cewkowym i sterowaniem GZSMW

2 — iskiernik, 2 — słup zmiennorezystancyjny, 3 — rezystor sterujący* 4 — kondensator sterujący, 5 — cewka wydmuchowa

(MW) lub magnesów stałych (M). Większość odgromników ma układy sterowania (S) rozkładu napięcia na iskiernikach — rezystancyjne (rys. 25.Ib) lub rezystancyjno--pojemnościowe (rys. 25.lc). Sterowanie pojemnościowe rozkładem napięcia wzdłuż odgromnika odbywa się również za pomocą zewnętrznych pierścieni sterujących. Odgromniki zaworowe charakteryzuje się za pomocą następujących parametrów: U_r — najwyższe napięcie robocze odgromnika — największa wartość skuteczna

napięcia przemiennego o częstotliwości 50 Hz, przy której jest zapewnione prawidłowe

działanie odgromnika,

U_s — napięcie zapłonu statyczne — wartość skuteczna napięcia przemiennego o częstotliwości 50 Hz, przy której następuje ztpłon odgromnika,'

U_u — napięcie zapłonu przy udarze normalnym (1,2/50 ps) -- najmniejsza wartość szczytowa udaru, przy której za każdym rtzęm nr stępuje zapłon odgromnika, U_c — napięcie zapłonu przy udarze ukośnym (na czole udaru) — wartość napięcia narastającego z określoną stromością w chwili wystąpienia zapłonu odgromnika, U_oyt — napięcie zapłonu przy udarze łączeniowym - największa wartość napięcia do chwili wysiąpienia zapłonu, przy doprowadzeniu do zacisków odgromnika udaru łączeniowego,

£/„ — napięcie obniżone — wartość szczytowa napięcia na zaciskach odgromnika (spadek napięcia) podczas przepływu prądu wyładowczego

I„_w — znamionowy prąd wyładowczy — wartość szczytowa udaru prądowego normalnego (8/20 gs) dla d..nego odgromnika klasa zwarciowa (A, B, C, D, E) — określa odporność odgromnika na prądy zwarciowa (patrz tabl. 25.1)

Tablica 25.f. Klasy zwarciowe odgromników zaworowych

		Największa wartość prądu wyłączeniowe-
zwarciowa.	wyładowczy	go symetrycznego
	kA	kA
A		40
B	10	20
C		10
n	5	,, ~
E		5

Poziom ochrony odgromnika zaworowego jest to najwyższa wartość szczytowa napięcia, która nie powinna być przekroczona ze względu na wylrzym; łość izolacji chronionych urządzeń. Jako poziom ochrony od przepięć piorunowych U_op przyjmuje się największą z trzech wartości napięć:

—    napięcie ze płoń u przy udarze normalnym,

—    napięcie obniżone przy zntmionowym prądzie wyładowczym,

—    napięcie zapłonu na czole udaru podzielone przez 1,15.

Jako poziom cchrtnz od przepięć łączeniowych przyjmuje się napięcie zapłonu przy udarze łączeniowym U„„.

Odgromniki dzieli się na dwie grupy:

—    lekkie, o znamionowych prąd; ch wyładowczych 2,5; 5 i 10 kA przeznaczone głównie do ochrony od przepięć atmosferycznych;

—    ciężkie, o znamionowym prądzie wykdowczym 10 kA przeznaczone do ochrony od przepięć łączeniowych mających znacznie większą energię niż przepięcia atmosferyczne; odgromniki te charakteryzują się większą zdolnością odprowadzania do ziemi dużych prądów zwarcia niż odgromniki lekkie.

Przebieg napięcia i prądu wyładowczego przy zadziałaniu odgromnika pokazano na rys. 25.2.

Dobór odgromników zaworowych polega na doborze następujących jego parametrów:

—    najwyższego napięcia roboczego odgromnika;

—    znr mionowego prądu wylrdowczego i rodzaju odgromnika;

—    poziomu ochrony odgromnika;

—    klasy zwarciowej.