387 jpeg

. Krujunan. M. ObłłRM. £Xo»'jn«'iTm/oifcłniinrrfr’/i*w Teorio ipolitite T X. Wunrfaw* 200H N 97S-KMH- 1-1X14-0 C. by WN PWN 2(107

374 CZĘŚĆ II Polityka handlowa

rozwiniętych zwiększył się, a w największych z nich pozwolił nawci na prześcignięcie poziomu eksportu największych krajów rozwiniętych.

Ale liberalizacja handlu, tak jak zastąpienie importu, miała być środkiem do osiągnięcia celu, a nic celem samym w sobie. Zastępowanie importu wypadło z łask, kiedy okazało się, że nic przynosi obiecanego przyspieszenia rozwoju gospodarczego. Czy przestawienie się na wolny handel przyniosło lepsze rezultaty?

Odpowiedź jest raczej niejednoznaczna. Od czasu liberalizacji handlu w korku lat SO. stopy wzrostu w Brazylii i innych krajach Ameryki Łacińskiej były niższe niż w trakcie okresu uprzemysłowienia antyimportowego. Indie odnotowały imponujące przyspieszenie wzrostu, jednak niektórzy ekonomiści wskazują, że to przyspieszenie rozpoczęło się, zanim zaczęła się liberalizacja.

Ponadto nasilają się obawy, żc zwiększa się nierówność dochodowa w krajach rozwijających się. W każdym razie wydaje się. żc w Ameryce Łacińskiej odejście od uprzemysłowienia antyimportowego jest powiązane zc spadkiem płac realnych robotników i wzrostem płac pracowników wykwalifikowanych.

Uprzemysłowienie proeksportowe: cud wschoduioazjatycki

W latach 50. i 60. powszechnie wierzono, że kraje rozwijające się mogą stworzyć podwaliny pod przemysł tylko przez zastępowanie importu wytwarzanymi lokalnie dobrami przemysłowymi. Jednak od połowy lat 60. stawało się oczywiste, że jest też inna droga uprzemysłowienia: przez eksport dóbr przemysłowych, głównie do krajów rozwiniętych. Ponadto kraje, które obrały tę drogę, nazywa nc przez Bank Światowy HPAE' [high performance Asian economies - prężne gospodarki azjatyckiej osiągnęły spektakularny poziom wzrostu gospodarczego. często przekraczający 10% rocznic. W 1997 roku gospodarki krajów azjatyckich mocno dotknął kryzys finansowy, lecz do tego czasu ich osiągnięcia były niezwykłe.

Podczas gdy trudno |cst podawać wątpliwość osiągnięcia krajów azjatyckich i to, żc ich sukces podważa wiarę w słuszność polityki uprzemysłowienia antyimportowego, to jednak poważne kontrowersje budzą skutki „cudu wschodnioazjatyckie-go". Obserwatorzy spierają się zwłaszcza o rolę polityki rządu (łącznie z polityką handlową) we wspieraniu wzrostu gospodarczego. Dla niektórych obserwatorów Sukces gospodarek azjatyckich jest przykładem zalet stosunkowo liberalnej polityki handlowej i polityki nieingerencji rządu. Dla innych jest to przykład skuteczności wyrafinowanych metod interwencji rządu. Są także ekonomiści, według których zarówno handel, jak i polityka przemysłowa nie miały prawie żadnego wpływu na sukces gospodarek azjatyckich.

' Zob. World bsolc. The Eatt A>i,/n Mincie: Ecoitomie Grvu'lb jitJPublic Policy. Oxford Univmńy Prcł)., Oxfafti m.3.