206

206

3.2.1. Dachowe konstrukcje ciesielskie

Więźba dachowa konstrukcji ciesielskiej składa się z odpowiednio przygotowanych elementów, a ich „rodzaj”, wielkość i rozstaw zależą od przyjętego typu wiązara i rodzaju pokrycia. Wiąz ar jest zasadniczym elementem nośnym dachowej konstrukcji ciesielskiej (więźby dachowej) i składa się z połączonych ze sobą symetrycznie krokwi wraz z zewnętrznymi wzmocnieniami. Mając formę trójkąta pracuje pod względem statycznym jak kratownica. W więźbie wyróżniamy dwa typy wiązarów: pełne i puste (rys. 3.4).

Wiązary pełne zawierają wszystkie elementy nośne i usztywniające dach w płaszczyźnie wiązara i usytuowane są w odstępach 3,0—4,5 m (rys. 3.4). Wiązary puste natomiast zawierają jedynie konstrukcję nośną pokrycia (krokwie). Rozstaw ich zależy przede wszystkim od przyjętego pokrycia i waha się od 0,8 do 1,2 m (rys. 3.4). Zasadniczymi elementami wiązarów dachowych w zależności od ich konstrukcji są: krokwie, jętki lub kleszcze, słupy, płatwie, belki główne (ściągi), tramy, miecze, zastrzały (rys. 3.4).

Krokwie przenoszą obciążenie od pokrycia dachowego parcia lub ssania wiatru, obciążenie śniegiem oraz ciężar własny. W zależności od wielkości tych obciążeń ich rozstaw wynosi 80—120 cm, a przekrój poprzeczny przyjmuje wymiary o stosunku boków 1:2 do 1:3 (np. bal 75 x 150 mm). Podparcie krokwi w najprostszym przypadku może być dwupunktowe, tj. u dołu na belce stropowej, tzw. belce głównej lub tramie (rys. 3.5a) lub na płatwi stopowej lub murłacie, górą — na przedwległej krokwi (rys. 3.5a) lub na płatwi kalenicowej (rys. 3.5c). W więźbach o większych rozpiętościach dochodzi dodatkowy element podparcia — płatew pośrednia (rys. 3.5d, e) lub jętka (rys. 3.5b). Ze względów ekonomicznych odległość pomiędzy punktami podparcia nie powinna przekraczać 4,5 m.

Krokwie usytuowane w koszu dachu i mające w związku z tym górną powierzchnię wklęsłą noszą nazwę krokwi koszowych (rys. 3.6b), zaś usytuowane w narożu dachu i mające górną powierzchnię wypukłą krokwi narożnych lub krawężnic (rys. 3.6a). Szczególnym przypadkiem jest również kulawka (rys. 3.6), krótsza krokiew opierająca się jednym końcem na krokwi koszowej lub narożnej.

Rys. 3.6. Konstrukcja dachu wielopołaciowego, oparta na planie przecinających się dwóch prostokątów: a) przekrój, b) rzut; 1 — krokiew, 2 — kulawka (krótka krokiew), 3 — krawężnica, 4 — płatew, 5 — kleszcze, 6 — miecz, 7 — wymian, 8 — słup