44 45

KROTKA GRAMATYKA JĘZYKA NORWESKIEGO

* ^f ^ * ‘ *    , ■— f ' *ł -W W

■L

Czasownik fa

Czasownik fa (dostać) może być również używany w funkcji posiłkowej w różnych odcieniach znaczeniowych.

⁶ Przyzwolenie:

Du far ikke vaere med. Nie możesz brać w tym udziału.

Far jeg gjore det? Cąy _m0gę to zrobić?

•    Konieczność:

Du far skynde deg. Musisz się spieszyć.

•    Nagłość, nieoczekiwany charakter zdarzenia, zwłaszcza w połączeniu z czasownikami horę C słyszeć), se (widzieć) i vite (wiedzieć):

Jeg fikk vite om det i gar. Dowiedziałem się o tym wczoraj.

•    Możliwość:

jeg far det ikke ferdig til i morgen. Nie zdołam tego skończyć do jutra.

•    Wezwanie:

Du far prove en gang til. Spróbuj jeszcze raz.

•    Skutek:

Hun har fatt skrevet teksten. Udało się jej napisać ten tekst. ^e W połączeniu z kunne:

Kan jeg fa snakke moci ham? Czy mogę z tobą porozmawiać?

Czasowniki ruchu i stanu

Czasowniki takie jak ga (iść), kjore (jechać), ligge (leżeć), sta (stać), sitte (siedzieć) występują często łącznie z innymi czasownikami:

Han gikk og snakket med kunden. Poszedł i porozmawiał z klientem. Han satt og leste. dosl. Siedział i czytał.

Strona bierna

Stronę bierną tworzy się na dwa sposoby: za pomocą czasownika bli i imiesłowu czasu przeszłego lub przez dodanie końcówki -s do czasownika. Strona bierna z bli stasowana jest częściej w odniesieniu do przeszłości, strona bierna z końcówką -s w zdaniach z czasownikami posiłkowymi i w instrukcjach, przepisach. W języku polskim, obok form z czasownikiem zostać, stosuje się również wyrażenia bezosobowe, zwrotne czy takie wyrazy jak trzeba, należy.

Maten ble spist av gutten. Jedzenie zostało zjedzone przez chłopca.

Det ma gjores. To musi zostać zrobione. (Trzeba to zrobić)

strona bierna z -s    strona bierna z bli

kolce (gotować) bezokolicznik Czas teraźniejszy Czas przeszły Czas perfectum

3 kokes    3 bli kokt

kokes    blir kokt

(koktes)    ble kokt

Kar blitt kokt er blitt kokt er kokt

Część czasowników zakończonych na -s ma znaczenie zwrotne lub wyraża stosunek wzajemności: sees (widzieć się), snakkes (rozmawiać ze sobą, pogadać), hores (usłyszeć się), treffes, metes (spotykać się), maiłeś (wymieniać się mailami).

Niektóre czasowniki występują w stronie czynnej: det finnes/fins (jest, istnieje), synes (uważać, sądzić, np. jeg synes - Sądzę.), hares ut (wydawać się, np. Det hores rart ut. - To się wydaje dziwne.), det spors (nie wiadomo).

1. Umieść czasowniki w zdaniach w poprawnej formie gramatycznej. Polskie przykłady są dosłownym tłumaczeniem zdań norweskich.

fa kjore sta	iigge	horę
1. Czy mogę to dostać?	jeg ha det?
2. Dzisiaj nagle się o tym dowiedział.	1 dag om det.	han plutselig horę
3. Ona leży i śpi.	Hun	og sover.
4. Ona stoi i czeka na autobus.	Hun	og venter pa bussen.
5. On jedzie i słucha radia.	Han	og horer pa radio.
6. Czy mogę z nią porozmawiać?	Kan jeg henne?	snakke med

2. Utwórz stronę bierną		za pomocą końcówki -s.
1. widzieć	se -	5. pokazywać	vise -
2. mówić	snakke -	6. gotować	kokę -
3.słyszeć	horę -	7. dosięgać, zdążyć	rekke -
4. spotykać	treffe -	8. pytać	sparre -