599002T0154232703493350762 n

la 2. Morfologiczne cechy krwinek czerwonych

1. Kształty krwinek czerwonych
Łerocyty	krwinki kuliste bez centralnego przejaśnienia
ictptocyly	krwinki owalne
jtircpjiunyiy	kiwinki sierpowate
Iwulocyiy	krwinki picrścieniowatc
lAantocyiy	krwinki kolczaste
pchistocyty	fragmenty erytrocytów
2 W	elkość krwinek czerwonych
Jwnnocyty	erytrocyty prawidłowej wielkości
Jsukrocyty	krwinki czerwone małe
jrakrocyty	krwinki czerwone duże
} *■ *	rwhwość krwinek czerwonych
pormochromiczne	prawidłowa barwliwość
- pochromiczne	niedobarwliwe
ppcrchromiczne	nadbarwliwe
fcolichromatofilne	wielobarwne

ajoną. W przypadku obecności krwi w stolcu konieczne są badania RTG lub endoskopowe przewodu pokarmowego. Należy podkreślić, źe niedobór żelaza jest najczęstszą przyczyną niedokrwistości w skali światowej. W krajach »ednych spowodowana jest zwykle niedoborem żelaza i diecie.

Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu prepara-sćwźełaza zwykle doustnie jeśli nie stwierdza się zaburzeń wchłaniania. Może to być siarczan żelaza (ferrum sul-Jtricum) zawierający 60 lub 90 mg żelaza dwuwartoś-nowego. Dostępny w Polsce preparat to Ascofer, który kiera w jednej tabletce 200 mg glukonianu żelazawego. Lek ten stosuje się w dawce 4-6 tabletek dziennie. Stosowane są też preparaty o przedłużonym działaniu np. Hemo-5cr prolongatom zawierający w jednej drażetce 325 mg sarczanu żelazawego (105 mg Fe 2’), Fcrro-Gradumet zawierający 325 mg siarczanu żelazawego (105 mg Fe 2*) ; 50 mg mukoproteazy. Preparaty te podaje się początkowo 11 dziennic po jednej kapsułce, a w leczeniu podtrzymującym jedną kapsułkę dziennic. Stosowanie preparatów ; przedłużonym działaniu jest wygodne, lecz może powo-acwać okresowe wahania ilości wchłoniętego żelaza. Zwię-| feszony zwykle jest także koszt leczenia. Leczenie pełnymi Ławkami preparatów żelaza prowadzi się do czasu uzyskania normalizacji morfologii krwi. Zwiększenie stężenia cemoglobiny o 2 g% następuje zwykle po 3-4 tygodniach •3 rozpoczęcia leczenia. Obliczono, że niedobór jednego franta Hb u osoby o masie ciała 70 kg równa się niedoboro-« 150 mg żelaza. Po uzyskaniu normalizacji wartości hemoglobiny i hematokrytu leczenie preparatami żelaza tynuuje się przez 3 miesiące w dawkach podtrzymują-i tj. 2-3 tabletki Ascoferu lub jedną tabletkę preparatów i przedłużonym działaniu. Powoduje to uzupełnienie żelaza magazynach ustrojowych.

Wskazania do pozajelitowego podawania żelaza są ogra-czonc. Należą do nich zaburzenia wchłaniania żelaza, tolerancja preparatów doustnych, aktywna choroba prze-Ju pokarmowego (np. choroba wrzodowa żołądka lub

dwunastnicy, wrzod2ięjącc zapalenie jelita grubego}. Stosowane są preparaty dożylne (Ferrum - Lek). Zazwyczaj podaje się 100 mg żelaza (5 ml roztworu co 2-3 dni, aż do normalizacji morfologii krwi). Przy zaburzeniach wchłaniania żelaza obowiązuje okresowa kontrola wartości Hb i hematokrytu i w razie potrzeby powtarzanie podawania leku parcnteralnie.

Podawanie domięśniowe żelaza powinno być ogranic/.o-ne dó sytuacji wyjątkowych. Należą do nich trudności techniczne związane, z podawaniem dożylnym lub brak preparatów dożylnych, gdy lek musi być podany poza-jelitowo. Preparaty domięśniowe powodują zwykle nacieki i martwice mięśnia w miejscu, wstrzyknięcia.

Działania niepożądane: preparaty dożylne i domięśniowe mogą wywołać reakcje anaftlakiycznc (wstrząs, obrzęk Quinckego lub wysypki skórne)! Preparaty doustne mogą spowodować objawy zc strony przewodu pokarmowego: mdłości, wymioty, biegunkę lub zaparcia oraz skórne reakcje alergiczne.

W zapobieganiu niedoborom żelaza i przy wspomaganiu leczenia należy stosować dietę bogatą w żelazo. Do pokarmów zawierających duże ilości tego pierwiastka należy przede wszystkim mięso, ryby, wątroba (żelazo hemowe) oraz fasola i rośliny zielone (żelazo nichemowe). Poprawo wchłaniania żelaza zależy od pokarmów zawierających kwas askorbowy (soki owocowe, kiszona kapusta), fruktozę (owoce i soki owocowe), związki zwiększające wydzielanie soków żołądkowych (przyprawy, czerwone wino).

Wchłanianie żelaza hamują pokarmy zawierające fosforany, szczawiany, fityniany, tanina (herbata) oraz wiele leków, w tym leki zobojętniające sok żołądkowy, tetracykliny.

Osobnym zagadnieniem jest niedokrwistość występująca w przebiegu ciąży. Niedobory żelaza mogą nasilać się w okresie kolejnych ciąż, porodów, poronień. W II i III trymestrze ciąży oraz w okresie laktacji zapotrzebowani^ dzienne na żelazo zwiększa się do 1.5-5 mg żelazą. Należy pamiętać, żc w związku ze zwiększeniem objętości krwi krążącej u kobiet w ciąży, niedokrwistość można u nich jedynie rozpoznać, jeśli stężenie hemoglobiny jest mniejsze od 11,0 g/dl w 1 i II trymestrze i poniżej 10,5 g/dl w III trymestrze. W II i III trymestrze może także dochodzić do niedoborów kwasu foliowego. Wymaga to stosowania preparatów żelaza i kwasu foliowego zwykle począwszy od drugiego trymestru ciąży.,Nale2y pamiętać o kontrolowaniu morfologii krwi w obesię laktacji i uzupełniać niedobory żelaza.

W krajach bogatych najczęściej spotykaną niedokrwistością jest anemia towarzysząca chorobom przewlekłym (anaemia of chronic disorders - ACD)f tj.' nowotworom, przewlekającym się zakażeniom, chorobom z autoagre.śji (1,5]. Do jej rozwoju prowadzą: nieprawidłowe uwalnianie żelaza z magazynów ustrojowych, niewydolność erytrópoe-zy i skrócony czas przeżycia erytrocytów.¹ Niedokrwistość ta jest 'najczęściej normocylowa i normobarwliwu. część populacji krwinek czerwonych może mieć morfologię mik-rocytów. Retikulocytoza jest obniżona. Występują zaburzenia metabolizmu żelaza, co objawia się: zmniejszeniem stężenia żelaza w surowicy; zmniejszeniem stężenia tran-, feryny z obniżonym wysycenicm jej przez, żelazo ora/

TERAPIA :LEKI Rok 1999/XXVI/XUX/S-6