5 tężec

138

Rozdział 13

TABELA 13-4. Zalecenia do immunoterapii pacjentów z ranami skażonymi ziemią

Uodpornienie:    Niewiadome    Przed 10 laty    Mniej niż 10 lat temu*

Rana    AT    GPT⁺ AT    GPT⁺ AT    GPT⁺

Małe ryzyko Możliwość skażenia	+	—	+	^—	—	^—
sporami C. tetani Ponad 24 godziny od zanieczyszczenia	+	+	+		+*
rany	+	+	+	+	+	+

GPT — antytoksyna przeciwtężcowa (tężcowa globulina odpornościowa), AT — anatoksyna tężcowa.

*    Ostatnia dawka przypominająca.

⁺ Dawka 250-500 j. podana domięśniowo.

*    Jeśli ostatnia dawka przypominająca była podana przed 5 laty.

c. Śmiertelność. Ponad 50% zakażonych to osoby, które ukończyły 60 lat. U dorosłych osób śmiertelność wynosi 15-30%, ale u dzieci i ludzi w podeszłym wieku jest znacznie wyższa.

4.    Leczenie musi być rozpoczęte na podstawie rozpoznania klinicznego, ponieważ izolacja C. tetani jest trudna, a nie można czekać na wynik badania bakteriologicznego.

a.    Opracowanie chirurgiczne. Rana powinna być opracowana chirurgicznie.

b.    Należy podać immunoglobulinę tężcową i anatoksynę tężcową, aby uzyskać bierną, a następnie czynną, długotrwałą odporność. W tabeli 13-4 podano wskazówki, jak prowadzić immunoterapię osób z ranami skażonymi ziemią.

c.    Aby wstrzymać wzrost bakterii, podaje się penicylinę.

d.    Leczenie podtrzymujące powinno być prowadzone skrupulatnie.

(1)    Może okazać się niezbędne podtrzymywanie oddychania.

(2)    Pacjent powinien leżeć w ciemnym, cichym pomieszczeniu, ponieważ nagły hałas wywołuje napady skurczowe.

5.    Kontrola i przeciwdziałanie. Możliwe jest całkowite zapobieżenie tężcowi. Profilaktyka obejmuje uodpornienie anatoksyną tężcową (chemicznie odzjadliwioną--toksyną).

a.    U dzieci anatoksyna jest podawana razem z anatoksyną błoniczą i zabitymi bakteriami Bordetella pertussis, począwszy 6-8 tygodnia życia.

b.    Dawki przypominające powinny być podawane w 6-12 miesiącu życia, w wieku przedszkolnym i następnie co 10 lat (u dorosłych zaleca się stosowanie dawek przypominających tylko anatoksyny tężcowej i błoniczej).

BACILLUS. Rodzaj Bacillus zawiera 48 poznanych gatunków. Spośród nich najważniejszym czynnikiem chorobotwórczym dla człowieka jest B. anthracis, drobnoustrój wywołujący wąglika. Cechy charakterystyczne Bacillus są podane w tabeli 13-5.

B. anthracis

1. Czynniki determinujące chorobotwórczość

a. Otoczka. W zakażonej tkance (również na specjalnych podłożach hodowlanych) B. anthracis wytwarza otoczkę, która jest zbudowana z peptydu o dużej masie cząsteczkowej składającego się kwasu D-glutaminowego.