8

•    Metajęzykowa (kod)- polega na przekazywaniu za pomocą pewnych słów i wyrażeń należących do języka informacji o samym języku - o jego budowie, działaniu i znaczeniu wchodzących w jego skład wyrazów

•    Fatyczna (kontakt' kanał komunikacyjny) - teksty służące nawiązaniu lub podtrzymaniu kontaktu, np. cześć, czy mnie słyszycie?

•    Stanowiąca - równoczesność wypowiadania komunikatu i stawania się czegoś, np. tekst przysięgi małżeńskiej.

•    Magiczna- teksty przekleństw, zaklęć, np. idź do diabła.

odmiany terytorialne języ ka np. gwary wiejskie, miejskie, dialekty (małopolski, mazowiecki, śląski, wielkopolskie)

odmiany środow iskowe języka (slang, żargon, gwara środow iskowa) np. język młodzieżowy, żeglarski odmiany zawodowe języka - np. język prawniczy, lekarski - profesjonalizmy (stosowanie specy ficznego słownictwa i frazeologii, charakterysty cznej dla danej grupy zawodowej)

6)

stylizacja - świadomy i celowy zabieg polegający na wprowadzeniu do utworu literackiego zespołu środków językowych, które upodabniają go do określonego stylu. Stylizacja może by ć zastosowana w całym tekście lub w wypow iedziach poszczególny ch postaci. Zamierzony efekt pisarz najczęściej osiąga poprzez: użycie określonego słownictwa, specyficznych form gramatycznych, różnorodnych konstrukcji składniowych czy zabiegów fonetycznych.

•    Sty lizacja archai/ująca (archai/acja) - posługiwanie się w tekście dawny mi wyrazami (np. kajet, waćpari), starymi formami gramatycznymi (np. grunta, tylnymi schody') czy stosowanie dawnej budowy zdań (np. Podjazd z/ozony z sześciu jeźdźców z wolna sobie jechał - orzeczenie na końcu jak w łacinie) w celu upodobnienia utworu do języka określonej epoki /. przeszłości.

Przykład: Trylogia H. Sienkiewicza.

•    Stylizacja gwarowa (dialcktyzacja) - wprowadzenie do języka utworu elementów pochodzących z gwary danego regionu np. Wesele S. Wyspiańskiego (gwara podhalańska).

•    Stylizacja środow iskowa - użyte w utworze słowa i zwroty językowe są charakterystyczne dla danego środowiska czy grupy zawodowej.

Przykład: W Lalce B. Prusa stary Mincel przekręca polskie słowa i wtrąca często słowa niemieckie, co ma podkreślić jego pochodzenie.

•    Stylizacja biblijna ukształtowanie języka utworu według wzorców stylistycznych Biblii (stosowanie zdań krótkich, współrzędnie złożonych, często rozpoczynających się spójnikiem: wprowadzanie do tekstu alegorii, przypowieści, sentencji).

Przy kład: Kazania sejmowe P. Skargi.

•    Aluzja literacka świadome i celowe nawiązanie w utworze literackim do innego utworu poprzez np. tytuł, motyw czy bohatera, np. Z. Krasiński w Nie-boskiej komedii nawiązuje w tytule do Boskiej Komedii Dantego.

•    Cytat - przytoczenie w utworze literackim fragmentu innego utworu w oryginalnym kształcie.

•    Parodia - odmiana stylizacji ukształtowana w wy powiedź naśladującą cudzy styl w celu jego ośmieszenia, np. poemat heroikomiczny I. Krasickiego Monachomachia ośmiesza konwencję eposu homcryckiego (bohaterami utworu nic są wielcy wojownicy, ale pijani i leniwi mnisi).

•    Parafraza - przeróbka dzieła literackiego lub jego fragmentu dokonana tak. że pierwowzór jest w owej przeróbce rozpoznawalny.

•    Pastisz - utwór powstały w wyniku świadomego podrabiania stylu danego autora, konkretnego dzieła lub grupy literacki.

norma językowa- zbiór wszystkich elementów językowych oraz zasad opisujących sposób ich użycia, błąd języ kowy - nieuzasadniona innowacja (zmiana) językowa, która łamie normę i nie niesie nowych treści.

Biedy możemy podzielić na: wewnętrznojęzskowę (ściśle związane z językiem) i zewnetrznoiezvkowc (związane z zapisem - bl. ortograficzne i interpunkcyjne)

Typy błędów wewnętrznojęzy kowych:

•    bl. flcksyjne • niewłaściwa odmiana wyrazów, np. dziesięć procentów zamiast procent

•    bl. składniowe - błędny szyk wy razów , zakłócenie zw. rządu. np. górski rower zamiast rower górski' używać pastę do zębów zamiast pasty)

•    bł. leksykalne - używanie wyrazów- w złym znaczeniu, np adaptować dziecko zamiast adoptować

•    bl. stylistyczne - częste powtarzanie tych samych wyrazów, mieszanie odmian stylistycznych, np. który ., który ... którego, ta ustawa to gniot

•    bl. fonetyczne - niew łaściwa wymowa, złe akcentowanie, np. wymowa wyrazy trzeba jako czeba zamiast

/

tszeba