99 (5)

IV. Adresaci praw i wolności 99

dzielność chroniona jest innymi* mechanizmami konstytucyjnymi. I w tym jednak zakresie występują sytuacje graniczne, na przykład skoro konstytucja gwarantuje ./kołom wyższym autonomię na zasadach określonych w ustawie (art. 70 ust. 5), to czyni te szkoły podmiotem określonego prawa.

IV. Adresaci praw i wolności

84. Konstytucja jest aktem określającym status jednostki w państwie, a tym samym dresatem zawartych w niej praw i wolności jednostki są władze publiczne, to znaczy vszelkie podmioty, organy i instytucje - o państwowym lub samorządowym charakte-zc, które sprawują kompetencje władcze bądź w sprawowaniu tych kompetencji K /.estniczą. Jak już wcześniej była o tym mowa, poszczególnym prawom i % Ineściom, > lórych podmiotami konstytucja czyni człowieka i obywatela (a czasei^ł też osoby uawne), odpowiadają określone obowiązki po stronie władz publicznych. Obowiązki te nogą przybierać charakter pozytywny (gdy władze publiczne muszą podjąć określone Iziałania czy przedsięwzięcia, by jednostka mogła zrealizować przysługujące jej prawo) ih charakter negatywny (gdy władze publiczne mają obowiązek powstrzymania się od l/.talań przeszkadzających jednostce w korzystaniu z przysługujących jej wolności). Zawsze też jednostce powinna przysługiwać proceduralna możliwość wyegzekwowania l"|icłnienia tych obowiązków przez władze publiczne. Raz jeszcze trzeba tu przypomnieć o odróżnieniu praw i wolności od zasad polityki pań-' i w a. Te ostatnie bowiem - choć też adresują do państwa (organów władzy publiczki) obowiązek ich realizacji, to jednak nie tworzą po stronie jednostki bezpośrednich mzczeń. Jak wskazał Sąd Najwyższy (uchwała z 19 maja 2000 roku. III CZP 4/00, ¹ iSNIC 2000, poz. 195), zasady polityki państwa „[...] nie tworzą bezpośrednio praw »dmiotowych i roszczeń po stronie obywatela [... |. wymagają więc konkretyzacji przez •inwodawcę, a nie nakładają na sądy obowiązku podejmowania działań dla ich reali-ii |i poprzez ich bezpośrednie stosowanie”. Stąd można tu mówić tak zwanym po-

•    diiim oddziaływaniu norm konstytucyjnych na sytuację prawną jednostki - tak ‘ inc refleksy prawne - bo istnieje wprawdzie adresat obowiązku, ale nie ma pod-">lu uprawnionego bezpośrednio do dochodzenia realizacji tego obowiązku.

Obowiązki, które po stronie władz publicznych tworzą prawa i wolności jednostki, - •yhierają rozmaite formy, w zależności od charakteru poszczególnych praw i wolno-i uraz od typu organu władzy publicznej. Do wszystkich tych sytuacji i organów od-i i się jednak ogólna zasada najwyższej mocy prawnej konstytucji i bezpośredniego •‘>miwania jej przepisów (art. 8). Wszystkie więc organy mają obowiązek realizowania "slytucyjnych postanowień o prawach i wolnościach jednostki - istotą dzisiejszego

•    miiiowania roli konstytucji jest uznanie jej bezpośredniego oddziaływania na wszystkie

.my władzy publicznej. W ramach tego ogólnego stwierdzenia poszczególne władze

•    '.iłują w formach sobie właściwych - obowiązkiem ustawodawcy jest stanowienie mw zapewniających realizację i ochronę praw i wolności, obowiązkiem władzy wy-

‘ i.iwczej i samorządów lokalnych jest realizacja tych praw i wolności w konkretnych 'nacjach, obowiązkiem władzy sądowniczej jest ochrona praw i wolności jednostki