2. Potencjał chemiczny - jest to wielkość charakterystyczna dla danej substancji, określa zmianę entalpii swobodnej substancji odniesioną do jednego jej mola (przy zachowaniu stałości parametrów układu) Użyteczna w określaniu procesów transportu substancji w obrębie układu.
&G; z^k]\ -(* »
przy stałości parametrów. pochodna cząstkowa
a) M,=
dn,
b) Potencjał chemiczny składnika „i” w mieszaninie gazów lub roztworze doskonałym
/J,= /i°+ R T ln X y potencjał składnika w stanie czystym
c) Dla roztworów rzeczywistych zamiast stosunku molowego x, wprowadza się aktywność a
a<=fa> x.
f współczynnik aktywności, wyznaczany doświadczalnie
d) Stosunek molowy można także zastąpić stężeniem molowym lub masowym, co wymaga także dostosowania współczynnika aktywności
e) Różnice potencjałów chemicznych w układzie stanową bodźce termodynamiczne transportu -zanikają w stanie równowagi
3. Dyfuzja
a) Jest to proces wyrównywania różnic stężeń w obrębie roztworu, wywoływany przez różnice potencjałów chemicznych obszarów o odmiennych stężeniach
b) Szybkość dyfuzji określa prawo Ficka;
D ~ wpółczynnik dyfuzji S— powierzchnia. przez którą następuje dyfuzja dn - ticzhanioli przepływających w czasie dl dc - różnica.uęZei)na poziomach oddalonych oodlegtołć dx
c) Jeżeli dyfuzja jest utrudniona przez błonę, to zamieniamy współczynnik dyfuzji na przepuszczalność błony dla danej substancji (P):
4 Osmoza - jest to proces zachodzący, gdy między dwiema częściami roztworu o różnych stężeniach znajduje się błona nieprzepuszczalna dla substancji rozpuszczony - wtedy proces wyrównywania stężeń zachodzi na drodze transportu rozpuszczalnika z roztworu o mniejszym stężeniu do roztworu o większym stężeniu.
a) Ułamki molowe wprowadzane do wzoru na potencjał chemiczny rozpuszczalnika są różne dla obu roztworów, w efekcie zachodzi różnica potencjałów chemicznych, która jest bodźcem do transportu przez błonę.
b) Transport ulega zahamowaniu, gdy wzrastające w jego wyniku ciśnienie roztworu o wyższym stężeniu doprowadzi do zrównania obu wartości potencjału chemicznego -> ciśnienie to oznaczamy jako ciśnienie osmotyczne (je)