CCF20100407002

273

Ogólna charakterystyka i podstawowe parametry pyłów

10.12. Rodzaje i własności pyłów

Własności pyłów emitowanych 'do środowiska pracy są ściśle związane z własnościami substancji, z których powstały. Poniżej przedstawiono ogólną charakterystykę substancji, których, stosowanie w procesach technologicznych powoduje emisję do środowiska pracy szkodliwych, często rakotwórczych pyłów.

Dwutlenek krzemu

Dwutlenek krzemu (Si0₂) jest substancją polimorficzną występującą w naturze w różnych odmianach krystalicznych (kwarc, krystobalit, trydymit, styszowit, koezyt, chalcedon, agat) i bezpostaciowych (opal, diatomit, ziemia okrzemkowa, ziemia krzemionkowa i inne). Odmiany krystaliczne określa się terminem wolna krystaliczna krzemionka.

Kwarc jest jednym z najczystszych minerałów występujących w przyrodzie. Rozpuszczalność kwarcu w wodzie i płynach ustrojowych jest minimalna, uzależniona głównie od temperatury i pH roztworu, stopnia krystalizacji i wymiaru cząstek. Krystobalit jest minerałem mniej zbadanym niż kwarc, zawiera znacznie więcej domieszek. Rozpuszczalność krystobalitu w wodzie i roztworach alkalicznych jest zbliżona do rozpuszczalności kwarcu. Trydymit podobnie jak kwarc i krystobalit, jest trudno rozpuszczalny w wodzie i płynach ustrojowych.

Występujący w przyrodzie krystaliczny dwutlenek krzemu jest bardzo szeroko stosowany w przemyśle chemicznym, szklarskim, ceramicznym, materiałów budowlanych i ściernych, optycznym, elektronicznym, w odlewnictwie itd.

Czysty kwarc jest używany w jubilerstwie jako kamień ozdobny (kryształ górski, kwarc dymny, morion, cytryn, ametyst i inne). Dzięki właściwościom dielektrycznym i piezoelektrycznym znajduje zastosowanie w przemyśle elektronicznym (zegarki, mikrokomputery, odbiorniki radiowe i telewizyjne, łączność bezprzewodowa itp.). Piaski o zawartości Si0₂ powyżej 98,5% wykorzystuje się do produkcji szkła i ceramiki szlachetnej (porcelana). Piaski o mniejszej czystości są stosowane w odlewnictwie do sporządzania form, w których są odlewane wyroby z żeliwa, aluminium lub stopów miedzi. Piaski te są stosowane także do produkcji porcelitu i fajansu oraz jako materiał ścierny i polerski.

Diatomit, ziemia krzemionkowa i ziemia okrzemkowa są luźno zwartymi, podobnymi do wapienia osadami obumarłych organizmów jednokomórkowych (okrzemki). Zawartość Si0₂ w diatomicie wynosi od 86 do 94% i jego część może mieć strukturę krystaliczną (kwarc, krystobalit). Krzemionka bezpostaciowa może być ponadto produkowana syntetycznie w postaci krzemionki koloidalnej, żelów krzemionkowych, krzemionki precypitowanej i innych.

Diatomit i ziemia krzemionkowa są stosowane jako absorbent do oczyszczania wody, napojów alkoholowych, leków, soków, paliw, itp. Inne ważne wykorzystanie diatomitu w charakterze wypełniacza ma miejsce przy produkcji farb, nawozów, papieru, środków ochrony roślin, wyrobów z gumy syntetycznej i innych.

Krzemiany

3

Krzemiany tworzą najbogatszą grupę minerałów o nadzwyczaj ważnym znaczeniu geologicznym, mineralogicznym i technicznym. Skorupa ziemska w 95%