CCF20101124005

144

Rymtrd Handke, Styl

do zadań, jakie stawia przed nimi uprawianie stylu artystycznego jako działania twórczego, a nie rzemieślniczej sprawności odtwarzania.

Wszystko, co poetyckie w sensie systemowo-normatywnym, co wyznacza rubieże osiągniętych i znanych dokonań w dziedzinie artyzmu językowego, a w komunikacji literackiej wspiera ich rozpoznawanie i pojmowanie - schodzi na margines działań językowych mających istotnie coś wspólnego ze sztuką i przynoszących efekty poetyckie. Dzieje się tak z racji twórczego nowatorstwa - w czasach nowożytnych obowiązkowego również dla artystów słowa.

Paradoksalnie - język poetycki na ile istotnie staje się językiem, a więc zbiorem produktywnych dyrektyw, na tyle przestaje być poetycki, przynajmniej w jednym z uprawnionych sensów tego określenia.

Styl artystyczny - jako sposób użycia środków mowy - postrzegany w kontekście dzieła literackiego i w nim przyjmujący skutecznie funkcję poetycką daje się odróżnić, a nawet przeciwstawić stylowi potocznemu, ale także naukowemu i w ogóle wszystkim stylom językowym. Nie zawsze jednak można tego dokonać na podstawie cech, a kryterium funkcji wikła w relatywizm, gdyż o ile jej pełnienie może być faktem stwierdzanym ponad wszelką wątpliwość, o tyle niejasny pozostaje związek między jej zaistnieniem a właściwościami obiektu, który okazał się zdolny do spełnienia owej funkcji.

Ograniczona jest także użyteczność opozycji „potoczny” - „poetycki”. Z pierwszym członem identyfikować można bowiem także mimetyczne prozatorstwo literatury epickiej i dramatycznej posługującej się komunikacyjnym medium świata przedstawionego. Silniej zarysowuje się opozycja między sposobem użycia środków językowych utrwalonym w komunikacji i związanym z podejmowaniem zadań, dla których środki te już uprzednio okazał)' się odpowiednie oraz sposobem nowym, impulsem do twórczego potraktowania uzusu językowego może być odrzucenie potocznie przyjmowanej wizji świata i utrwalonych w komunikacji sposobów jej artykułowania. Sytuacja taka może wystąpić także w związku z poznaniem naukowym, wówczas jednak nowatorstwo wizji nie jest sprawczo związane z innowacyjnością artykułowania, gdyż tę, w imię i tak już utrudnionej zrozumiałości, ogranicza się do niezbędnych nowotworów, np. w postaci neologizmów terminologicznych.

Styl artystyczny to styl proponujący oryginalną, nową dla odbiorcy wizję świata, która może w ogóle zaistnieć, a więc być przekazana odbiorcy, dzięki temu że oferuje się mu nowy i stąd także zwracający na siebie uwagę sposób użycia mowy.

Bibliografia

Jakobson Roman, 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki", z. 2.

Kurkowska Halina, Skorupka Stanisław, 1959, Stylistyka polska. Zarys, Warszawa.

Kuryłowicz Jerzy, 1947, Język poetycki ze stanowiska lingwistycznego, „Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego", z. 2.

Markiewicz Henryk, 1976,Jeszcze o teorii języka poetyckiego, w: Przekroje i zbliżenia daw-

Mayenowa Maria Renata, 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, rozdz. Styl, stylizacja, stylistyka, Warszawa.

Mayenowa Maria Renata, 1977, Pojęcie języka poetyckiego i pojęcie stylu, w: Maria Bubak, Aleksander Wilkoń (red.), Z zagadnień/ęzyka artystycznego, Kraków.

Mukarovsky Jan, 1966, O języku poetyckim (O jazyce basnickem, 1948), tłum. Wojciech Górny, w: Maria Renata Mayenowa (red.), Praska szkoła strukturalna 1926-1948. Wybiir materiałów, Warszawa.

Skubalanka Teresa, 1984, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław.

Sławiński Janusz, 1965, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej. Warszawa.

Sławiński Janusz, 1974, Wokół teorii języka poetyckiego, w: Dzieło. Język. Tradycja, Warszawa.

Sławiński Janusz (red.), 1976, Słownik terminów literackich, Wrocław.

Urbańczyk Stanisław (red.), 1991, Encyklopedia języka polskiego, Wrocław.