144

144 Ryszard Handke, Styl artystyczny

do zadań, jakie stawia przed nimi uprawianie stylu artystycznego jako działania twórczego, a nie rzemieślniczej sprawności odtwarzania.

Wszystko, co poetyckie w sensie systemowo-normatywnym, co wyznacza rubieże osiągniętych i znanych dokonań w dziedzinie artyzmu językowego, a w komunikacji literackiej wspiera ich rozpoznawanie i pojmowanie - schodzi na margines działań językowych mających istotnie coś wspólnego ze sztuką i przynoszących efekty poetyckie. Dzieje się tak z racji twórczego nowatorstwa - w czasach nowożytnych obowiązkowego również dla artystów słowa.

Paradoksalnie - język poetycki na ile istotnie staje się językiem, a więc zbiorem produktywnych dyrektyw, na tyle przestaje być poetycki, przynajmniej w jednym z uprawnionych sensów tego określenia.

Styl artystyczny - jako sposób użycia środków mowy - postrzegany w kontekście dzieła literackiego i w nim przyjmujący skutecznie funkcję poetycką daje się odróżnić, a nawet przeciwstawić stylowi potocznemu, ale także naukowemu i w ogóle wszystkim stylom językowym. Nie zawsze jednak można tego dokonać na podstawie cech, a kryterium funkcji wikła w relatywizm, gdyż o ile jej pełnienie może być faktem stwierdzanym ponad wszelką wątpliwość, o tyle niejasny pozostaje związek między jej zaistnieniem a właściwościami obiektu, który okazał się zdolny do spełnienia owej funkcji.

Ograniczona jest także użyteczność opozycji „potoczny” - „poetycki”. Z pierwszym członem identyfikować można bowiem także mimetyczne prozatorstwo literatury epickiej i dramatycznej posługującej się komunikacyjnym medium świata przedstawionego. Silniej zarysowuje się opozycja między sposobem użycia środków językowych utrwalonym w komunikacji i związanym z podejmowaniem zadań, dla których środki te już uprzednio okazały się odpowiednie oraz sposobem nowym. Impulsem do twórczego potraktowania uzusu językowego może być odrzucenie potocznie przyjmowanej wizji świata i utrwalonych w komunikacji sposobów jej artykułowania. Sytuacja taka może wystąpić także w związku z poznaniem naukowym, wówczas jednak nowatorstwo wizji nie jest sprawczo związane z innowacyjnością artykułowania, gdyż tę, w imię i tak już utrudnionej zrozumiałości, ogranicza się do niezbędnych nowotworów, np. w postaci neologizmów terminologicznych.

Styl artystyczny to styl proponujący oryginalną, nową dla odbiorcy wizję świata, która może w ogóle zaistnieć, a więc być przekazana odbiorcy, dzięki temu że oferuje się mu nowy i stąd także zwracający na siebie uwagę sposób użycia mowy.