CCF20120104010

211

210

211

210

a arka*

2.3. Rodzaje i typy związków składniowych

Wyrazy tekstowe tworzą poprawnie zbudowane strukcje, wchodząc w różne rodzaje związków składni' których - jako ich składniki bezpośrednie - przyjmują formę i pełnią pewne funkcje, zależnie od rodzaju tego a Związek składniowy to takie połączenie składników, v. *iz«r zachodzi jedna z dwu możliwych relacji gramatycznych nimi (ze względu na formę i znaczenie każdego składnika a/ relacja gramatycznej współrzędności skła (stosunek współrzędny) b/ relacja gramatycznej niewspółrzędności (sfcsjJ nadrzędno-pod rzędny).

Zatem i związki składniowe możemy dzielić najogólnie; "a z*®-rodzaje:

•    związki współrzędne - w których żaden składnik nie wa na formę drugiego

•    związki nadrzędno-podrzędne (krócej: związki ni.n ■! rzędne lub związki podrzędne) - w których forma sksor ka podrzędnego jest w różnym stopniu zależna gramatycznie lub tylko semantycznie od członu nadrzecrer

Związki współrzędne to np. wyrażenia: stać i czaesc widząc i słysząc, stół oraz krzesła, miły ale niemądry, on uc jm itp. konstrukcje złożone z pojedynczych składników. Wspoms: ne mogą być też konstrukcje zbudowane z innych w-ssm złożonych, np. [(mój brat) i (twoja siostra)]; [(Piotrpisze) a .-4M czyta)]. Składników-pojedynczych i złożonych - związku < si ■ rzędnego może być wiele i można je dodawać zasadnicze las ograniczeń, np. psy, koty, kanarki i węże; Myślał, myślał i ~ za ale nic nie wymyślił. Powstają wtedy dłuższe lub krótsze szansz składników o tej samej randze i najczęściej tej samej żj—b Żaden składnik takiej grupy syntaktycznej nie jest więc gramatycznie “ważniejszy”, żaden nie jest określany ani okreśaar

-    - niezależnie od ilości pojedynczych składników konstrukcji elementem szeregu składniowego, który także jest skład-

-    złożonym). Np. grupa śliczna, elegancka lecz droga .'.ana jest z trzech składników pojedynczych o tej samej

które tworzą szeregową konstrukcję współrzędną. m=zr. składnik szeregu jest tu gramatycznie współrzędny i azr z nich - podobnie jak i cała konstrukcja - pełnić może z żinkcję podrzędną (określającą) w innym związku: [ su-a + (jaka?) śliczna, elegancka lecz droga]. Także grupa :ędna: [(w Krakowie) albo ( w Warszawie)] buduje złożo-■ s*3adnik określający w innym związku: zamieszkam (gdzie?) » • zrowie albo w Warszawie.

Zauważmy jednak, że znaczenia całych konstrukcji im; rzędnych składniowo mogą być różne, por.

Ala oraz Ola - Ala albo Ola.

Widzimy, że konstrukcje te-choć zawierają takie same sdniki (Ala, Ola) - jako całość “mówią” coś innego. Sytych różnic znaczeniowych są spójniki (oraz, albo), re nie tylko łączą składniki wypowiedzenia, ale także g-alizują ich wzajemne relacje semantyczne. Por. jesz-

=5

-^,ały lecz wygodny - mały lub wygodny,

mes lub kot - pies czy kot

eżał i myślał - leżał, lecz myślał.

mdział lub wiedział - widział, czyli wiedział itp.

Spójnik jest więc operatorem składniowym, bo łącząc 3--s:niki (proste lub złożone), pozwala tworzyć konstrukcje 3-^dniowe - ale równocześnie sygnalizuje też wzajemne :;;jnki semantyczne miedzy składnikami.

Zależnie więc od charakteru relacji semantycznej, r* zachodzi między składnikami konstrukcji współrzędnych, w;e związki szeregowe tworzą kilka typów,