CCF20131104005

Rzędowość reakcji inwersji można wyznaczyć na podstawie pomiarów kąta skręcenia płaszczyzny polaryzacji w toku hydrolizy roztworów cukru. Do tego celu służą dwa nikole, z których jeden jest polaryzatorem, a drugi analizatorem (Rys. 3). Gdy są one ustawione równolegle względem siebie to światło przechodzi przez oba kryształy, gdy zaś ustawia się je prostopadle, to płaszczyzna polaryzacji światła wychodzącego z polaryzatora jest prostopadła do płaszczyzny polaryzacji światła opuszczającego analizator i pole okularu jest zupełnie zaciemnione. Położenie takie nosi nazwę skrzyżowanych nikoli. Jeżeli pomiędzy nikolami umieścimy roztwór substancji optycznie czynnej, to po przejściu przez roztwór promień liniowo spolaryzowany nie drga już w płaszczyźnie prostopadłej, ale w płaszczyźnie „MN” i może być rozłożony na dwa promienie „OR” i „OS”. Promień „OR” drga w płaszczyźnie analizatora i może przezeń przejść. Aby więc powtórnie uzyskać zaciemnienie należy analizator obrócić o pewien kąt a, aby płaszczyzna analizatora stała się prostopadła do płaszczyzny „MN”.

Opis polarymetru kołowego

Na rys. 4 przedstawiono schemat budowy polarymetru kołowego. Źródło światła (1) oświetla soczewkę (2), filtr świetlny (3), polaryzator (4) oraz płytkę bikwarcu (5). Wymieniony układ optyczny stanowi część polaryzującą przyrządu. Rurkę polarymetryczną (6) umieszcza się w osłonie metalowej. W skład części analizującej polarymetru wchodzi analizator (7), obiektyw (8) oraz okular (9).

Obiektyw i okular mają za zadanie powiększyć obraz oglądany przez lupę (10). Przy pomocy śruby (12) porusza się skalę (11) umieszczoną w obwodzie koła (Rys. 5). Skala zaopatrzona jest w noniusze. Kąt skręcenia płaszczyzny polaryzacji odczytuje się na lewej lub prawej skali. Przez okular obserwuje się obraz podzielony na trzy części (Rys. 6). Kręcąc śrubą zmienia się ustawienie analizatora wskutek czego zewnętrzne obszary poła widzenia zawsze równocześnie i równomiernie zaciemniają się lub rozjaśniają. Pole środkowe wykazuje przeciwstawną zmianę jasności. Taki podział obrazu ułatwia określenie kąta skręcenia. Przy pewnym położeniu analizatora całe pole jest jednakowo zaciemnione i linie podziału są niewidoczne, tak jak przedstawione jest to na rys 6. Wtedy skala (11) i noniusz ustawione są na kąt 0° (nikole skrzyżowane). Istnieje również położenie analizatora, przy którym oglądany obraz jest równomiernie jasny (nikole ustawione równolegle). Nie nadaje się on jednak do wykonywania pomiarów, bo czułość odczytów kąta skręcenia przy maksymalnej jasności jest niewystarczaj ąca.

Kąt skręcenia odczytuje się na skali zaopatrzonej w noniusze. Skala podzielona jest na 360°. Noniusze podzielone są na 20 części, przy czym najmniejszej podziałce odpowiada 0,05°. Odczyt z noniusza ułatwiają małe soczewki umieszczone na obudowie okularu (13) (Rys. 5).

-6-