cw4 1

Ćwiczenie III Rok DIETETYKA

Oznaczanie migracji formaldehydu z papieru opakowaniowego. Wykrywanie wolnego formaldehydu metodą kolorymetryczną z pentan-2,4-dionem

Wiadomości wprowadzające

Opakowania stosowane do żywności mogą być źródłem substancji chemicznych traktowanych jako niepożądane zanieczyszczenia techniczne produktów spożywczych. Z punktu widzenia ochrony zdrowia konsumenta ocena ich jakości zdrowotnej jest więc istotnym zagadnieniem. Ocena taka powinna dotyczyć zarówno tradycyjnych materiałów opakowaniowych - takich jak papier, szkło i metale, jak i opakowań z tworzyw sztucznych, które mimo istotnych zalet, stanowią także poważny problem dla środowiska naturalnego.

Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością muszą być wytwarzane z zastosowaniem substancji dozwolonych, zamieszczonych na tzw. listach pozytywnych podanych w odpowiednich aktach prawnych (rozporządzeniach Ministra Zdrowia, rozporządzeniach UE). Proces technologiczny ich wytwarzania musi przebiegać zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną (GMP - Good Manufacturing Practice), aby w normalnych lub przewidywanych warunkach użytkowania finalnych wyrobów nie zachodziła migracja, czyli przenikanie ich składników do produktu spożywczego w ilościach, które mogłyby:

•    stanowić zagrożenie dla zdrowia;

•    powodować nieakceptowane zmiany w składzie produktu;

•    wpływać na pogorszenie cech organoleptycznych (DzU 128, poz. 1408,2001 rok), a odpowiedzialność za jakość wyrobów ponosi ich producent.

Ocena higieniczna materiałów opakowaniowych obejmuje przede wszystkim oznaczenie zawartości w nich substancji potencjalnie szkodliwych (np. monomerów, substancji pomocniczych w tworzywach sztucznych, metali ciężkich w papierze) oraz migracji substancji niskocząsteczkowych z opakowania do produktu spożywczego lub płynu modelowego. Bada się zarówno tzw. migrację globalną- czyli sumę masy niskocząsteczkowych związków migrujących w ściśle określonych warunkach czasu i temperatury z wyrobu do płynów modelowych imitujących środki spożywcze, jak i migrację specyficzną dotyczącą określonej substancji. Badania takie prowadzi się zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami uwzględniającymi rodzaj materiału opakowaniowego, rodzaj płynu modelowego imitującego żywność, temperaturę, czas kontaktu itp.

Zastosowanie płynów modelowych zamiast produktów spożywczych wynika z faktu, że nie zawsze, ze względów analitycznych, możliwe jest użycie konkretnych produktów. Płyny zostały sklasyfikowane na podstawie podobieństwa do jednego lub więcej rodzajów żywności. Przykładowo: do badania migracji z tworzyw sztucznych stosuje się jako ptyny modelowe wodę destylowaną imitującą żywność uwodnioną o pH > 4,5; 3-procentowy roztwór kwasu octowego imitujący żywność kwaśną 0 pH < 4,5; 10-procentowy roztwór etanolu imitujący żywność zawierającą alkohol i rektyfikowaną oliwę z oliwek (lub mieszaninę syntetycznych triglicerydów, olej słonecznikowy, olej kukurydziany o wystandaryzowanych cechach) imitującą żywność zawierającą tłuszcz. Działanie płynów modelowych uznaje się za bardziej surowe niż działanie środków spożywczych.

W wielu przypadkach problem higieniczny stanowią materiały pomocnicze stosowane do wyprodukowania sprzętów i opakowań z tworzyw sztucznych czy z papieru. Materiały opakowaniowe wytwarzane na podstawie celulozy wymagają użycia środków pomocniczych, takich jak: kleje papiernicze, wypełniacze, środki retencyjne, dyspergujące, konserwujące itp. Wytwarzanie tych substancji często opiera się na syntetycznych żywicach polimerowych -melaminowo - formaldehydowych, poliamidowo - epichlorohydrynowych, poliakryloamidowych itp. Ocena higieniczna opakowań papierowych obejmuje następujące elementy:

•    ocenę organoleptyczną;

•    trwałość nadruku (nie może wykazywać migracji);