DSC03827

IH    - .

pradko i z reguły są to fazy niepełnoobjawowe. Cyklofrenia u dzieci bywa często mylnie rozpoznawana i przypisywana trudnościom wychowawczym (2,10).

Jó OBRAZ KLINICZNY: FAZY PSYCHOZY MANIAKALNO-DEPRESYJNEJ

Na obraz kliniczny cyklofrenii składają się: zespół maniakalny oraz zespół depresyjny. Oba te zespoły są przeciwstawne i jak słusznie podkreśla M. Bomsztajn, tworzą one jedną całość, tzn. pozostają do siebie w takim stosunku jak negatyw i pozytyw.

Do głównych objawów zespołu maniakalnego należą: wzmożone samopoczucie (podwyższony nastrój), przyśpieszony tok myśleniu i pobudzenie ruchowe. Szczególnie charakterystyczny jest pierwszy z wymienionych objawów, a więc: bezprzyczynowa nadmierna radość, zadowolenie z siebie, łatwość nawiązywania kontaktów, wylewność, rozproszone zainteresowania, poczucie niespożytej energii. Przyśpieszenie myślenia może dochodzić do gonitwy myślowej. Obserwuje się też nadmierną przerzutność uwagi, przeskakiwanie z tematu na temat, rymowanie, śpiewanie i brak dystansu wobec otoczenia. Podwyższony nastrój i podniecenie bywają niekiedy powodem lekkomyślnego zachowania się, nadmiernej rozrzutności, wybryków seksualnych i nadużywania alkoholu. Obserwuje się też „manię gniewną”, w stanach tych chorzy są krzykliwi, drażliwi, wścibscy, agresywni. Fazie maniakalnej mogą towarzyszyć zmienne w swej treści urojenia wielkościowe; są to zwykle przelotne urojenia bogactwa, władzy, zdolności i urody. W okresie maniakalnym chorzy czują się wypoczęci już po kilku godzinach snu (wystarcza im |—6 godzin), jedzą dużo i łapczywie. Często okres manii jest poprzedzony krótkotrwałym lekkim obniżeniem nastroju, niedostrze-żonym niekiedy przez chorego i rodzinę.

Mniej wyrażone i nasilone objawy tworzą obraz zespołu hipoma-niakalnego.

Faza depresyjna występuje znacznie częściej niż maniakalna. Obserwujemy objawy wręcz przeciwne do tych, które występują w manii, a więc obniżone samopoczucie, zwolnienie toku myślenia i spowolnienie ruchowe. Uderzający jest głęboki smutek, rozpacz, pesymizm, poczucie winy, beznadziejności, bezradności, brak energii życiowej, trudności podjęcia decyzji, brak inicjatywy. Do częstych objawów należą myśli i zamiary samobójcze, a również lęk przeżywany jako poczucie zagrożenia lub wewnętrznego napięcia. Chorzy niekiedy lokalizują lęk w okolicy serca (pavor praecordialis). Charakterystyczne jest gorsze samopoczucie w godzinach rannych, wczesne budzenie się, duży wysiłek przy wstawaniu, zaburzenia snu, brak łaknienia, spadek wagi, zaparcia, obniżenie potencji. Mimika wyraża cierpienie, charakterystyczny jest objaw Veraguta, który polega na tym, że przyśrodkowa część fałdu skórnego nad górną powieką jest uniesiona, co nadaje twarzy wyraz smutku. Czasem zahamowanie ruchowe jest na tyle silne, że można mówić o osłupieniu depresyjnym. Chory znajdujący się w stanie takiego osłupienia może nagle podnieść się, biec, wykonać jakiś gwałtowny czyn, bądź popełnić samobójstwo (raptus melancholicus). Przelotne urojenia występują częściej w stanie depresji niż w manii, przeważnie są to urojenia samoponiżenia, grzeszności, małej wartości, winy, niekiedy

0    typie hipochondrycznym, rzadko prześladowcze. Gdy objawy depresji są lżej wyrażone, mówimy o zespole subdepresyjnym.

47. POSTACIE I PRZEBIEG

Do typowych postaci cyklofrenii należą: depresja okresowa, mania okresowa oraz postać cyrkularna. Depresję okresową i manię okresową rozróżnia się wtedy, gdy występują fazy tego samego typu (wyłącznie maniakalne lub wyłącznie depresyjne) i oddzielone są od siebie okresami pełnej remisji, a więc bezobjawowynii; postać cyrkularną — gdy w przebiegu choroby występują zarówno stany maniakalne, jak i depresyjne naprzemiennie lub w różnej kolejności, przedzielone również okresami bezobjawowymi. Okresy bezobjn-wowe bywają niekiedy nazywane „jasnymi przerwami” (lucida in-temaila).

J. Angst (1966), C. Perris (1966) i inni (1, 2, 6, 11), dostrzegając pewne różnice w patogenezie i przebiegu tych dwóch postaci, zaczęli wyróżniać endogenne psychozy afektywne jednakiegunowe

1    dwubiegunowe (mono — i bipolarne), czyli depresje bądź manie fazowe, oraz psychozy afektywne cykliczne.

Rozwój choroby może nastąpić w ciągu kilku dni, choć często obserwuje się wolniejszy przebieg i stopniowe nasilanie się objawów danej fazy.

Poszczególne fazy mogą być niekiedy poprzedzane krótkotrwałym