DSC09747

Najwyższymi dygnltarstwami były urzędy senatora]

ci, ktńrąy je piastowali, tworzyli przyboczną radę u^ijelarii królewskiej (ale wolno było do nich wciągać ró-lewską. Senat składał się z dygnitarzy duchowtJ rⁿ^^e* dokumenty ^rozma^ych prywatnych umów pra-t świeckich.    ^ycl>tnych). Nad kancelarią sprawował pieczę regent, praco-

Pierwszym senatorem duchownym był arcybiskup _gn, |^{aIi w niej pisarze kancelaryJni> a} “chiwistów zwano

inicński a zarazem prymas, po nim szedł arcybisK'^:|^netrykantami'    ,    ,.    ....

,    _.. ......    .    ..    ..    , , ^Bł%| Następnym z kolei ministrem był podskarbi wielki, za-

iwowski i biskupi ordynariusze diecezji wchodzae^l .7    , .    .

. . . _    ....    .    ,    ..    .. ^^hlriadujący skarbem Rzeczypospolitej; do pomocy pod-

w skład Rzeczypospolitej w tradycyjnie ustalonym t . ..    . . .. , , .    ._____

,,    .    ; ,    ,    7    ,    ,    ,, , .    ,,¹ ■ Poslkarbiemu mianował król dwóch pisarzy skarbowych,

rządku starszeństwa (m.in. krakowski, kujawski, Płock, Łęckiego i duchownego. Po podskarbim szedł ostatni warmiński, łucki, przemyski, chełmiński, chełmski, _{minłstr6W) mar}szałek nadworny, sprawujący pieczę jowski. kamieniecki) ». Biskupów tytułowano często kągE| _{dworem kr61ewskim}.

imł (ksiądz warmiński, ksiądz przemyski itd.)    fzastępca podskarbiego wielkiego, zwany podskarbim

Pierwszym senatorem świeckim był kasztelan krako-ladwornym, nie miał tytułu ministra i nie wchodził do wski; po nim, również w tradycyjnie ustalonym porząd. lenatu; podobnie hetman wielki oraz jego zastępca, he-ku starszeństwa, szli wojewodowie (m.in. krakowski, tman polny. Dlatego to hetmanów tytułowano zwykle poznański, wileński, sandomierski, ruski, sieradzki, ki-©kreśleniem piastowanej przez nich równocześnie god-jowski, wołyński, podolski, lubelski, bełski, rawski, cheł. pości senatorskiej (np. hetmana Potockiego-Rewerę zwa-miński, bracia wski, pomorski, czernihowski), dalej ka- P° wojewodą krakowskim).

sztelanowie tzw. więksi (m.in. poznański, sandomierski, I urzędach senatorskich szły urzędy nadworne, ró-kijowski, lwowski, wołyński, kamieniecki, bełski, cheł- |?^:n°l^eSle dla Korony i dla Litwy. Pierwszym urzędm-miń&ki, inflancki), wreszcie kasztelanowie tzw. mniejsi P^em nadwornym był sekretarz wielki, zawsze ducho-sandecki, międzyrzecki, rogaziński, sanocki, luba- F^ny’^{Po nkn} następowali dwaj referendarze, jeden świec-czowski). Kasztelanów tytułowano często panami (pan 11 duchowny. Dalsze urzędy nadworne były tytu-lwowski, pan bełski itd, także: pani lwowska).    f^arne* P°^rz^^ek starszeństwa miały ustalony tradycyjnie

Nadto w skład senatu wchodzili urzędnicy z tytułem P' ⁱⁿ- Podkomorzy, chorąży, miecznik, koniuszy, stolnik,

ministra. Było ich pięciu dla Korony i tyluż dla Litwy. BEM ^jozy podstoU, łowczy).

_    .    . .    „    ... .    .    t i j i P Następny odcinek drabiny urzędniczej tworzyły urzę-

Pierwszy minister Rzeczypospolitej — to marszałek wiel- I, .....    . ,    _

- .    .    . .    .    , .. . , , ,    .    .    . Idy ziemskie (ziem było w Rzeczypospolitej więcej mz

i (z laską j o oznaką go o c ), a ej ^anc erz („z p e- i j_ew5₍j_zt_w, więc np. województwo ruskie, składające częcią większą**), następnie jego zastępca, podkanclerzy Wt _z H _{ziem> lwowskiej>} p_rzemyskiej, sanockiej, (z „pieczęcią mniejszą ). O ile marszałek wielki    i fcg_ej, miało pięć odrębnych hierachii

piat w swoim ręku czynności bardziej reprezentacyjne, r _{ch urzęd6w)}, _{Były 0}ne również przeważnie tytularne, to kanclerz był oficjalnym wyrazicielem polityki dworu; f_{zły w} tradycyjnie ustalonym porządku starszeństwa, bez kontrasygnacji kanclerza lub podkanclerzego żaden Jp_ierwsZy_m urzędnikiem ziemskim był podkomorzy, po akt państwowy, choćby wydany przez króla, nie miał |_nim następowali m.in. chorąży, sędzia ziemski, podcza-mocy prawnej. Księgi urzędu kanclerskiego zwano me- [gzy, cześnik, wojski, skarbnik.

tryką; wpisywano tam wszystkie akty wychodzące z kan- | Urzędy senatorskie, nadworne i ziemskie były zasadni-

czo niepołączalne. Odrębne miejsce zajmowali natomiast

I Tutaj, a takie w dalszych wyliczeniach wymienione są Je- (starostowie tzw. grodowi, tj, urzędnicy królewscy, re-dy nie ta godności, które pojawiają się w niniejszym wydaniu f bitów.