DSCN0370

n

Uw utwardzone oraz rylce grawerskie, kółka do dęcia szklą **9»

Znaną stalą do pracy na ziano jest tsv. srebrzanka zasisis. jąca 1,15£ węgla i \% wolframu* Stosowana jest na wiertła,frezy, przebijaki, narzędzia grawerskie* Stała przeznaczone do pracy na gorąco zawierają zwykle duże ilości wolframu lub moli], demu. Stosowane są na matryce, formy do odlewów pod ciśnie nieś. itp. Stale wysokoetopowe, używane na narzędzia do pracy na gorąco, łatwo pękają przy raptownych zmianach temperatury i prze* użyciem muszą być powoli ogrzane do 200°C.

Stale szybkotnące zawierają szczególnie dużą ilość wolframu /9 do 18V oraz inne dodatki, jak kobalt, chrom, wanad* Stale ! te hartowane są w wysokiej temperaturze /1250°C/ i odpuszczane również w wysokiej temperaturze /550°C/*

Klasyfikacja i znakowanie stali stopowych narzędziowych są podane w HI-69/H-85021 /stale do pracy na gorąco/, ES—66/5--85020 /stele do pracy na zimno/ i Pfi-71 /H-85022 /stale szybko tnące/.

Znak stali stopowych narzędziowych składa się z liter 1 cyfr i * Litera fi - narzędziowa do pracy na zimno, litera W - narzędziowa do pracy na gorąco lub litera S - szybkotnąca.

2* Litery określające zawarte w stali pierwiastki uszlachetnia* jące: V - wolfram, 1 — wanad, C — chrom, K — mangan, S - kri L - molibden, Z — grupa pierwiastków i krzem, chrom, wolfraą P - grupa pierwiastków) chrom, nikiel, wanad*

5* Cyfry mające na celu odróżnienie gatunków stali zawierających te same składniki chemiczne* Jedynie w stalach szybkotnących cyfry oznaczają przybliżoną zawartość głównego skłai nika /wolfram lub kobalt/ w procentach*

m

Przykłady oznaczania)

1. Wtó 1 - stal narzędziowa manganowa, do pracy na gorąco*

2* fiC 7 VL - stal narzędziowa chromowo—molibdenowo—wanadowa, dc pracy na zimno /numer 7 dla odróżnienia od innych stali o j dobnych składach stopowych/*

3* SE 5 - stal szybkotnąca kobaltowa, zawierająca ok. 5% kobal tu /i ok* 18% wolframu/ - stal szybkotnąca najwyższej jakoś ci /spośród stali produkowanych przez polskie huty/*

n

4, 5W 18 — stal szybkotnąca wysokowolframowa, zawierająca ok. 18% wolframu.

5* 81 14 - stal szybkotnąca średniowolframowa /ok, 14% wolframu/*

6* ST 9 " stal szybkotnąca niskowolframowa /ok 9% wolframu/. Stellity

Większą twardość, odporność na działanie wysokich temperatur i większą zdolność skrawania od stali szybkotnącej mają specjalne lane stopy twarde, tzw* stellity, stosowane w postaci małych prętów lub płytek odlewanych i napawanych na stalowe trzonki narzędzi*

Są to stopy kobaltu, chromu i wolframu, zawierające pewną ilość węgla* Zawartość kobaltu wynosi około 50%, Stosowane są na matryce, gniazda zaworów 1 inne urządzenia, w których wymagana jest duża odporność na ścieranie, zwłaszcza w wysokich temperaturach. Obecnie zastosowanie steHitów jest ograniczone wskutek rozpowszechnienia węglików spiekanych, odznaczających się najlepszymi właściwościami skrawającymi spośród dotychczas używanych materiałów narzędziowych.

Węgliki spiekane

Spiekane węgliki metali wykonywane są w postaci płytek. Jako surowce służą sproszkowane węgliki wolframu i ewentualnie tytana z dodatkiem sproszkowanego kobaltu jako spoiwa. Materiały te prasowane są w temperaturze około 1500°C pod wysokim ciśnieniem 1 spiekają się na płytki. Znane są one powszechnie pod niemiecką nazwą widia* 5 nas produkowane są przez hutę Baildon w Katowicach pod nazwą baildoniti radzieckie spieki noszą nazwę po-biedit, szwedzkie - aeoo, a amerykańskie - carboloy.

Płytek tych nie zalicza się do grupy stali," gdyż nie są one stopami żelaza. Przylutowu je się je do narzędzi spoiwami twardymi /najlepiej za pomocą miedzi, gdyż mosiądz topi się w temperaturze poniżej 100Q°C/ przy użyciu boraksu jako czyściwa. Twardość węglików spiekanych zbliżona jest do twardości diamentu i nie zmniejsza się nawet po zagrzaniu narzędzia do 1000^0. ifprowaaze-nie do obróbki węglików spiekanych umożliwiło znaczne powiększę-