DSCN7893

Niezadowolenie z demokracji Populizm jako reakcja na niewydolność systemów partyjnych

Wprowadzenie

Poziom niezadowolenia z demokratycznych instytucji w rozwiniętych postindustrialnych wspólnotach politycznych jest różny w zależności od kraju, zmienia się też w czasie, a jego przejawem są konwencjonalne i niekonwencjonalne formy partycypacji politycznej. Niezadowolenie to jest po części wyraźnie związane ze stanem gospodarki we współczesnych państwach demokratycznych. Oprócz instrumentalnie rozumianej „efektywności" systemów demokratycznych, osłabienie ich legitymacji normatywnej i proceduralnej znajduje również odbicie we wskaźnikach (nie)zadowolenia z demokracji. W przypadku gdy obiektem krytyki staje się jakość procedur demokratycznych, będę mówił o polityce „populistycznej". Przez „populizm" będę natomiast rozumiał wyraz niezadowolenia z istniejących wzorów wypełniania przez elity funkcji przedstawicielskiej w stosunku do mas i chęć pozbycia się pośredników, którzy stoją między obywatelami a rządzącymi (władcami). Idealny władca powinien bowiem uosabiać swego rodzaju volonte generale (wolę powszechną). Obywatele w roli „pryncypałów" [principnls) — jako suwereni — nie chcą już polityków i tradycyjnych instytucji przedstawicielskich, które miały być ich „agentami" (agenfs) — przedstawicielami w procesie kolektywnego podejmowania decyzji politycznych. Populizm oznacza uogólniony brak zaufania suwerenów do przedstawicieli. Populiści wzywają do odrzucenia układu „suweren-przedstawiciel" jprincipal-agent] na rzecz „bezpośredniego" i autentycznego podejmowania wiążących decyzji politycznych przez samych obywateli-suwerenów. Choć cel