DSCN8889

tykając znajomego, samorzutnie przypomina się jego nazwisko. Może też przypominanie przybrać charakter zamierzonego, kiedy to w sposób celowy i świadomy poszukujemy w pamięci jakiejś informacji (tytułu, adresu, treści odpowiedzi podczas egzaminu itp.).

Zamierzone przypominanie jest tym łatwiejsze, im cel przypominania jest bardziej związany z treścią sytuacji. Łatwiej przypomnieć sobie tytuł widzianego kiedyś filmu wówczas, gdy oglądamy w innym filmie aktorkę występującą w tamtym. niż gdy ktoś podczas rozmowy na inne tematy niespodziewanie nas o ten tytuł zapytał.

Przypominanie jest skuteczniejsze także wtedy, kiedy to co mamy sobie przypomnieć jest związane z naszym doświadczeniem życiowym, posiadaną wiedzą i wykonywanymi czynnościami. Niewątpliwie łatwiej przypomnieć sobie hasło uruchamiające program w komputerze, którym na co dzień się posługujemy, niż chociażby numer telefonu do znajomego.

Niebagatelne znaczenie ma też wprawa w przypominaniu. Rzadko kiedy sprawność przypominania osiąga najwyższy stopień w procesie niekierowanego (spontanicznego) działania.

Od dawna psychologom i pedagogom a praktycznie wszystkim ludziom, którzy uczą się lub studiują, znana jest prawidłowość, że po nauczeniu się materiału następuje wraz z upływem czasu stopniowe pogarszanie się efektów przypominania (dochodzi do zapominania). Jest ono najszybsze bezpośrednio po uczeniu się, a potem jego tempo stopniowo maleje (Szewczuk, 1990).

Pierwszym, który dostrzegł wyjątki od tej reguły, był polski psycholog, Edward Abramowski (1911), który udowodnił, że pomiędzy drugim a szóstym dniem uczenia się następuje w niektórych przypadkach spontaniczna poprawa poziomu przypominania. Szczególnie dotyczyło to treści wyuczonych na pamięć (wiersz, definicja, reguły). Dwa lata później psycholog angielski P. B. Ballard (1913) potwierdził, że w przypominaniu może nastąpić poprawa trwająca nawet kilka dni, w porównaniu z przypominaniem bezpośrednio po uczeniu się. Zjawisko to nazwał reminiscencją. W latach trzydziestych naszego wieku dwóch badaczy L. B. Ward (1937) i C. J. Hovland (1938) przeprowadzili szczegółowe badania nad reminiscencją i odkryli jej inny rodzaj pojawiający się w czasie od 30 sekund do 5 minut po uczeniu. Najpóźniej po 10 minutach efekt poprawy przypominania całkowicie zanika. Zjawisko to nazwano reminiscencją krótkotrwałą w przeciwieństwie do długotrwałej opisanej przez Ballarda (1913).

W późniejszych latach zjawisku reminiscencji poświęcono wiele badań. Wykryto w nich szereg zależności. Przede wszystkim reminiscencja jest większa dla treści sensownych i zorganizowanych, które wiążą się z wcześniejszym doświadczeniem. Jest charakterystyczna dla ludzi młodych (do około 25 roku życia, a w późniejszym wieku stopniowo maleje), jest także większa, gdy uczenie się matę-