DSCg90

ny jest dla zrozumienia historii jako podstawa feudo-lizmu, Tym bowiem, co chroni wiarą w naturalną godność znakomitego — szlachetnego i szlacheckiego — domu nawet wówczas, gdy obumrą korzenie tej wiary, jest cześć dla wieku i pochodzenia, które naczolnika klanu rzeczywiście lub rzekomo łączy bezpośrednio (w linii prostej) ze wspólnymi przodkami całego klanu, a przeto użycza mu boskiego rodowodu, czyli jakby boskiej godności. Ale szacunek i wdzięczność przysługują naczelnikowi klanu także ż racji sprawowania funkcji przywódcy. Jest więc rzeczą naturalną, że jemu ofiarowuje sią pierwsze plony i mioty, zaś przy obejmowaniu na własność i podziale gruntów, co dokonuje sią pod jego przewodem, jemu za ogólną wolą oddaje sią w posiadanie tymczasowe lub State najlepszy kawałek pola, zanim działy rozstrzygną o reszcie. Jogo nadział jest też wielokrotnie większy albo, gdy kleń rozproszył sią po wsiach, naczelnik otrzymuje w każdej wsi jednakową część gruntów (zwyczaj taki obowiązywał w germańskim systemie agrarhym). Jogo dom, dwór i gospodarstwo dworskie usytuowane są w centrum wsi (w punkcie centralnym kilku wsi) albo (nn terenach górskich) na wzniesieniu jako warowna siedziba. Ale właściwą władzę zyskuje pan feudalny dopiero wtedy, gdy w imieniu gminy sprawuje funkcje przynoszące korzyści przede wszystldm jemu samemu. Odnosi się wrażenie, jak gdyby funkcje te sprawował wyłączrtie we własnym imieniu. Dotyczy to zwłaszcza zarządzania terenami, które nie zostały rozdzielono; Im bardziej są nieurodzajne, tym pewniej będą mu przekazane, zatem raczej las niż łąka, raczej nieużytki niż las. Jałowe nieużytki nie liczą się jako grunty gminne, należą do jednostki terytorialnej wyższego rzędu (prowincji, kraju), a więc zarządza nimi pan, klóry z kolei oddaje je w lenno swoim wasalom. Tereny zdntne do uprawy wnsnl obsadza z kolei «u>olml ludźmi, wo dworio bowiorn i w Jogo otoczeniu gromadzi Nj odm liczniejsza rżenia Mg] townrzysząoych panu ra wyprawach myśllwskleh l wojennych, I wrozzoln Jest ich jut zbyt wlolu, nby dln wszystkich starczyło po* żywienia upolowanego, zdobytego na wojnie, otrzymanego^ daninie 1 zobronego z wlaimyoh pól. Człon-kowlc świty osadzani Jako rolnicy l hodowcy otrzymują bydło nozwn Food od Vieh — bydło), spvxqty, ziarno na slow. Przez to tym ściślej związani są j| panem l tym bordsloj zobowiązani do śwtadezoó nn vzbm dworu l do slutby wojskowej. Są właścicielami, olo własność tą zawdzlącznją nlo włosnej społeczności, nlo gminie — jnk wolni chłopi —■ lcc* wspólnocie n panom, w którogo rqku pozostajo ona Jako własność zwlorzohnia (obsres Eipsnfttm; Obor-Elgantum). Poją-cle to łączy w sobie Idoo, któro pótnloj ulogły rozszczepieniu:. sprawowanlo władzy zwlorzohnloj nn danym terenlo oraz posladanlo nn własność gruntów nn tym terenie położonych. Tn zwierzchnia własność — wodlo sprawiedliwego, to Jest ugruntowanego w nnturzo rzeczy, w tradycji, zgodności 1 obyczaju ustanowienia — przysługuje wspólnocie, tj. panu i gmlnlo pospołu. Pan jednakto bądzlo miał okazją 1 pokusą, nby zwłaszcza mnloj wartościową cząść zloml traktować Jako coś, do czego tylko on ma wyłączne prnwo, n tnkżn, nby z wolnych chłopów 1 Ich podwłndnych uczynić swoich poddanych, łaskawie por.wnlojąc Im ich własność użytkować tytułem przywlloju (rlomlwum utllc), Wolni chłopi, potrzobując ochrony l ulg w powtnnnśclnoh woboc Jodnostok terytorialnych wyższego rządu, przystają na tnklo rozwiązanie, W przypadku skrajnym tedy zamiast wzgłądnoj, wspólnoj, dzlolonoj pojawia sią nn danym obszarzo absolutna, Indywidualna I wyłączna własność pana (przy czym zacierają sią różnico mlą-

»7