Giddens106

wanie konkretnym nuukom społecznym różnych obszarów ludzkiego zachowania tworzy intelektualny podział pracy, który ma jedynie bardzo ogólne uzasadnienie.

Antropologia. na przykład, zgodnie z definicja zajmuje się] społeczeństwami „prostszymi": wspólnotami plemiennymi i państwami agrarnymi. Jednak równic/ one ulegają rozkładowi pod wpływem ogarniających świat głębokich przemian społecznych lub są wchłaniane przez nowoczesne państwa przemysło. we Można posłużyć się innym przykładem. Otóż. przedmiotem ekonomii jest produkcja i rozdział dóbr materialnych. Instytucje ekonomiczne są jednak zawsze związane z innymi instytucjami w systemie społecznym, na które wywierają wpływ, a zarazem ulegają ich oddziały waniu. Wreszcie, historia jako nauka o ciągłym oddalaniu się przeszłości od teraźniejszości stanowi materiał źródłowy wszystkich nauk społecznych

Wielu słynnych myślicieli związanych z rozwojem socjologii było zafascynowanych rolą nauki i techniki w zmianach, które opisywali. Wyznaczając cele socjologii, starali się więc powtórzyć w badaniach nad zagadnieniami społecznymi suk cesy nauk przyrodniczych w wyjaśnianiu świata materialnego. Socjologia minio być „nauką przyrodniczą o społeczeństwie’*. August Comte, żyjący w latach 1798-1857 twórco pojęciu socjologii, nadał temu poglądowi najbardziej przejrzystą i wszechstronną formułę. Wszystkie nauki, łącznic z socjologią, mają jego zdaniem — wspólne ramy logiki i metody, wszystkie zmierzają do odkrycia uniwersalnych praw rządzących poszczególnymi zjawiskami, którymi się zajmują. Comte spodziewał się. że odkrywszy prawa rządzące s|K>łcczcństwcm ludzkim, będziemy mogli kształtować nasz los mniej więcej tak samo. jak dzięki naukom przyrodniczym potrafimy kontrolować zdarzenia w święcie przyrody Ideę tę wyraża jego słynne powiedzenie: Prćvoirpour i>ouvoir( Prze widywać, aby kierować).

Od czasów Comte’!! pogląd, ze socjologię milczy kształtować na wzór nauk przyrodniczych był perspektywą dominująca. choć oczywiście nic był przyjmowany bez zastrzeżeń. które wyrażały się na wiele sposobów. Emil Durkheim (1858-1917), jeden z najhardziej wpływowych twórców dwudziestowicczcj socjologii.kontynuował niektóre myśli Cximtc'a. Uwalał, że soc jologia zajmuje się ..faktami społecznymi", które możnn traktował tak samo obiektywnie, jak fakty. / którymi mają doc/ynic-niu nauki przyrodnicze. W swojej krótkiej, lecz bardzo wpły wowej książce’ Durkheim proponuje, aby zjawiska społeczne pojmować tak jak rzeczy: powinniśmy patrzeć nu siebie, jak byśmy byli obiektami w przyrodzie. Akcentował przy tym podobieństwa pomiędzy socjologią a przyrodoznawstwem.

Jak juz wspomniałem, choć len punkt widzeniu jest w st»-cjologił bardzo ugruntowany, ja go nic podzielam Nazywając socjologię i inne dyscypliny, jak antropologia i ekonomia, „naukami społecznymi", podkreśla się to. ze zawierają one systematyczne badaniu nad pewną dziedziną empiryczną. Terminologia la nic jest myląca, dopóki uznujemy. ze socjologia i inne nauki społeczne różnią się od nauk przyrodniczych w dwóch zasadniczych punktach.

I. Nic możemy traktować społeczeństw ani „faktów społecznych" lak. jak truklujemy przedmioty lub zdarzenia w święcie przyrody, ponieważ społeczeństwa istnieją tylko u tyle, o ile są tworzone i odtwarzane w naszych własnych, ludzkich działaniach. W teorii społecznej mc możemy pojmo-wać działań ludzkich, jakby były zdetermmowune przyczynowo na wzór zdarzeń przyrodniczych. Musimy dostrzega*, to. co nazywam podwójną zależnością (double invnl\ cmeut) jednostek i instytucji: tworzymy społeczeństwo, będąc jeilmic/.es-

'Tlmllc Ourklicim. Aniufy uujoh>ui< :ncj tlK'>Si pr/cl I S/.wki Wum/uwu |'«>h

21