Wykazany został również udział HPV w rozwoju raka szyjki macicy. Występujące w tej grupie wirusy polyoma i wirus SV40 są rozpowszechnione w przyrodzie, wywołują w bardzo krótkim czasie różne typy nowotworów po wprowadzeniu ich noworodkom mysim lub chomiczym.
3. Grupa Papowa typ B - bardzo wiele guzów nowotworowych ludzi jest „zainfekowanych” tymi wirusami. Są to wirusy latentne, są wydalane w dużych ilościach w moczu chorych w stanach immunosupresji. Ich znaczenie nie zostało w pełni poznane.
4. Grupa adenowirusów - ich znaczenie w patologii nowotworów człowieka również nie zostało wyjaśnione. Interesująca jest zdolność niektórych typów tych wirusów, wyizolowanych od człowieka, do wywoływania u gryzoni licznych nowotworów (mięsaki i raki).
5. Grupa Herpes (opryszczki), wirusów znanych pod nazwą Humań Herpes Yiruses (HHV), które najprawdopodobniej są związane z rozwojem chłoniaka Burkitta oraz z rakiem jamy nosowo-gardłowej, a być może również z rakiem szyjki macicy. W 1964 r. Epstein i Barr wyizolowali wirus (EBV), który morfologicznie jest identyczny z innymi typami HHV i wywołuje transformację limfocytów in vitro. Wirus EBV jest obecny u prawie 90% ludności, a badania epidemiologiczne nad endemicznym występowaniem raka jamy nosowo-gardłowej na Dalekim Wschodzie potwierdzają podejrzenie jego udziału w powstawaniu tego raka.
Wydaje się jednak, iż oprócz wirusów jeszcze inne czynniki odgrywają rolę w procesie rakowacenia, m.in. czynniki środowiskowe, takie jak palenie papierosów, niedożywienie, zapalenia i zaburzenia hormonalne, a także genetyczne i immunologiczne. Wysuwana jest m.in. następująca koncepcja etiopatogenezy chłoniaka Burkitta. Guz ten występuje endemicznie w równikowej Afryce, na terenach, na których malaria również występuje endemicznie. To może sugerować, iż immunosupresja pojawiająca się w przebiegu malarii ułatwia ujawnienie się utajonej infekcji wirusem EBV, który z kolei powoduje trans-lokacje chromosomów ze zmianą lokalizacji onkogenu c-myc, a w rezultacie proliferację nowotworową komórek B (zob. podrozdz. „Genetyczne podstawy i koncepcje procesu rakowacenia’*).
6, Grupa Pox (ospy) - jeden wirus z tej grupy znany jest od dawna jako czynnik wywołujący brodawki skórne (molluscum contagiosum).
1, Retrowirusy B, C, D:
- jednym z najlepiej poznanych jest wirus grupy B wywołujący raka sutka u myszy (Mouse Mammary Tumor Virus — MMTV); jest przenoszony z mlekiem matek na potomstwo w tych szczepach myszy, które wytwarzają ten wirus,
- grupa wirusów C obejmuje liczne przykłady złośliwych nowotworów układu limfa-tycznego u wielu zwierząt,
- grupa retrowirusów D obejmuje wirusy o istotnym znaczeniu dla onkogenezy u człowieka, charakteryzuje je wyraźny limfotropizm, m.in. zostały wyizolowane z białaczki T-komórkowej (Humań T-cell Lymphotropic Yiruses - HTLV); HTLV-I występuje u dorosłych chorych na białaczkę - rola Wirusa jest niepewna, HTLV-II został wyizolowany dotychczas tylko u człowieka i wyższych małp, HTLV-III - wykryty przez Montagniera w 1984 r. (nazwany przez niego LAV - Lymphadenopathy Yirus) - okazał się czynnikiem wywołującym nabyty zespół niedoboru immunologicznego (ang. Ac-ąuired Immune Deficiency Syndrome - AIDS), dlatego nazywa się go wirusem niedoboru immunologicznego (ang. Humań Immunodeficiency Virus - HIV).
Wszystkie te wirusy zakażają limfocyty T, o ekspresji antygenu CD4 (limfocyty pomocnicze). Wśród chorych na AIDS występują w wysokim odsetku niektóre nowotwory złośliwe, przede wszystkim mięsak Kaposiego (ok. 25% chorych na AIDS - wg statystyk z USA), także nowotwory układu limfatycznego (lymphoma B-cellulare). Wprawdzie nie znaleziono dowodów, iż HTV wywołuje bezpośrednio transformację nowotworową, to jednak przeprowadzone badania w hodowlach tkankowych zakażonych tym wirusem wykazały, iż komórki w hodowli produkują cytokiny (bFGF, tj. wzrostowy czynnik fibroblastów, oraz interleukiny: IL-l/J i IL-6) zdolne do podtrzy-