geografia gr III

Przemyśl elektroniczny możemy podzielić na przemysł elektroniki profesjonalnej i przemysł elektroniki użytkowej.

•    Przemysł elektroniki profesjonalnej produkuje systemy komunikacyjne, telefony komórkowe, mikroprocesory, systemy komputerowe, systemy sterowania oraz nowoczesny sprzęt medyczny i pomiarowy. W tej gałęzi przemysłu elektronicznego specjalizują się:

amerykańskie koncerny IBM, Intel, Motorola, Hcw ctt-Packard, które pracują również na rzecz przemysłu kosmicznego i zbrojeniowego. Jego ośrodki skoncentrowane są w „Krzemowej Dolinie” oraz w „Słonecznym Pasie” pomiędzy Phoenix i Houston oraz w rejonie Chicago i Seattle; japońskie koncerny Sony, Toshiba. Mitsubishi;

Tajwan oraz Korea Południowa, w których produkowane są mikroprocesory masowo używane w komputerach osobistych; Wielka Brytania, gdzie firmy elektroniczne skoncentrowane są wzdłuż autostrady Western Coridor łączącej Londyn z Bristolem; Francja w Lotaryngii, Regionie Paryskim i okolicach Strasburga;

Szwecja! Szwajcaria i Niemcy,

•    Przemysł elektroniki użytkowej produkuje elektroniczny sprzęt użytkowy, to jest telewizory, radioodbiorniki, odtwarzacze CD i DVD icp. Produkcja skoncentrowana jest w krajach dysponujących tanią siłą roboczą, to jest w Chinach, Korei Południowej, na Tajwanie, w Sihgapurze i Malezji. Poza wymienionymi rejonami produkcja odbywa się również w Japonii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Głównymi producentami telewizorów są: Chiny (39% produkcji światowej), Malezja, Korea Południowa. Stany Zjednoczone, Turcja i Polska (2001). Głównymi producentami radioodbiorników są: Malezja (31,696 produkcji światowej), Chiny, Portugalia, Indonezja. Niemcy (1998).

Przemysł chemiczny

Przemysł chemiczny zaliczamy do najbardziej kapitałochłonnych, ale i najmniej pracochłonnych. Jest przy tym najbardziej efektywnym działem przemysłu.

Przemysł chemii nieorganicznej jest zaliczany do przemysłu ciężkiego. Jest materiałochłonny, wo-dochłonny i uciążliwy dla środowiska. Z tych

względów obserwujemy stagnację produkcji tej gałęzi przemysłu chemicznego w krajach wysoko rozwiniętych.

Surowcami wykorzystywanymi w przemyśle chemii nieorganicznej są:

•    siarka rodzima wydobywana w Polsce (Jeziorko). Stanach Zjednoczonych (Nowy Orlean, Freeport), Rosji (Samara). Kazachstanie (Go-urdak),

•    fosforyty wydobywane w Stanach Zjednoczonych (Tampa na Florydzie), Maroku, Tunezji (Kafsa), południowych Chinach (Kaiyang), Rosji (Kirowsk na Półwyspie Kolskim) oraz w Estonii i Kazachstanie,

•    sole potasowe wydobywane w Stanach Zjednoczonych (Carlsbad), Kanadzie (Saskatche-wan), w Rosji (Solikamsk na Uralu), na Białorusi (Soligorsk), w Niemczech (Ha-nover),

•    sól kamienna, którą uzyskuje się z osadów permskich i trzeciorzędowych występujących na całym świecie, w drodze odparowywania wody morskiej w klimatach zwrotnikowych i podzwrotnikowych lub jako produkt uboczny odsalania w’odv morskiej w rejonie Zatoki Perskiej.

Głównymi działami przemysłu chemii nieorganicznej są:

•    Podstawową gałęzią przemysłu jest produkcja kwasu siarkowego, który wytwarza się z tzw. siarki odzyskanej, uzyskanej w wyniku odsiarczania ropy naftowej, gazu ziemnego oraz węgla kamiennego. Coraz mniejsze znaczenie ma natomiast siarka rodzima i piryty.

Kwas siarkowy stosowany jest podczas rafinacji ropy naftowej, w produkcji nawozów fosforowych, w produkcji materiałów wybuchowych i zapałek, a także w produkcji barwników. Ponieważ transport tej żrącej substancji jest trudny i niebezpieczny, produkuje się ją na miejscu wykorzystania.

Głównymi producentami kwasu siarkowego są: Chiny (27,5% produkcji światowej). Stany Zjednoczone, Rosja, Japonia, Brazylia, Indie. Tunezja i Kanada (dane z 2001 r.).

Daje się zauważyć związek między wielkością produkcji nawozów fosforowych i kwasu siarkowego.

•    Przemysł sodowy zajmuje się przetwórstwem soli kamiennej i produkcją kwasu solnego, sody kaustycznej i chloru. Substancje te znajdują zastosowanie w produkcji środków piorących i mydła, jedwabiu sztucznego, a ta-

kże celulozy i papieru. Z racji dużej materiałochłonności produkcji odbywa się ona w pobliżu miejsc wydobycia soli kamiennej.

•    Przemysł azotowy zajmuje się produkcja nawozów azotowych. Wykorzystuje do tego celu gaz ziemny i coraz rzadziej - gaz koksowniczy. Z uwagi na wodochłonność zakłady azotowe lokalizowane są nad rzekami, a z uwagi na energochłonność - w pobliżu źródeł gazu ziemnego. Czołowymi producentami są: Chiny (25,8% produkcji światowej), Stany Zjednoczone, Indie, Rosja i Kanada. Czołowymi eksporterami tego nawozu są: Rosja. Stany Zjednoczone, Kanada, Holandia. Ukraina, Belgia (2000).

•    Przemysł fosforowy produkuje nawozy fosforowe z fosforytów i apatytów, przy wykorzystaniu kwasu siarkowego. Produkcja jest lokalizowana w pobliżu bazy surowcowej, a z uwagi na niską zawartość fosforu w nawozach w pobliżu rynków zbytu, to jest terenów rolniczych. Czołowymi producentami nawozów fosforowych są: Stany Zjednoczone (25,9% produkcji światowej), Chiny i Indie. Rosja, Brazylia, Maroko, Tunezja (2000). Czołowymi eksporterami są: Stany Zjednoczone, Rosja. Maroko, Tunezja.

Tendencje zmian wielkości produkcji nawozów' sztucznych są ściśle związane z popytem ze strony rolnictwa. W związku z tym obserwujemy wzrost produkcji nawozów w krajach, gdzie ich zużycie było niewielkie -Chiny, Indie, Stany Zjednoczone, a także spadek produkcji w większości krajów europejskich spowodowany ograniczaniem zużycia nawozów' sztucznych oraz przenoszeniem ich produkcji do innych krajów.

ⁿ Przemysł chemii organicznej wykorzystuje proste związki organiczne produkowane w zakładach rafinacji ropy naftowej lub w zakładach karboche-micznych.

Oprócz substancji wyjściowych (etylenu, propylenu, butylenu) produkuje jeszcze tworzywa sztuczne, żywice epoksydowe, barwniki, lakiery. Głównymi działami przemysłu chemii organicznej są:

•    przemysł tworzyw sztucznych produkujący: tradycyjne tworzywa sztuczne - polietylen, polipropylen, polistyren i PCY, oraz zaawansowane technologicznie tworzywa sztuczne, które początkowo wykorzystywane były w przemyśle kosmicznym i zbrojeniowym (kevlar, no-mex. thcrmolan, teflon);

•    przemysł włókien sztucznych (wiskoza, sztuczny jedwab) traci na znaczeniu i jest coraz częściej przenoszony do krajów słabo rozwiniętych. W latach 1990-2001 ich produkcja spadła z 2.9 min ton do 2.6 min ton:

•    przemysł włókien syntetycznych - produkuje włókna poliamidowe (nylon, kevlar, nomex), poliestrowe (torlen). poliuretanowe (lycra), akrylowe. W latach 1990-2001 produkcja tego typu włókien wzrosła z 14,7 min ton do 21,1 min ton, co tłumaczymy:

wzrostem zapotrzebowania na włókna syntetyczne ze strony przemysłu włókienniczego, wykorzystywaniem zaawansowanych technologicznie włókien, takich jak kevlar, no-mex oraz włókien grafitowych w przemyśle lotniczym, kosmicznym i innych gałęziach przemysłu elektromaszynowego.

Produkcja włókien zaawansowanych technologicznie jest ograniczona do krajów wysoko rozwiniętych. W produkcji włókien tradycyjnych nadał dominują kraje wysoko rozwinięte, choć ich udział w produkcji spada na rzecz takich krajów jak Chiny, Indie i Indonezja. Ma to związek z przenoszeniem do tych krajów światowej produkcji tekstylnej i odzieżowej z uwagi na zasoby taniej siły roboczej.

•    przemysł farmaceutyczny jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się i najbardziej dochodowych gałęzi przemysłu chemicznego. Wykorzystuje się w nim zasoby wykwalifikowanej siły roboczej i współpracuje z ośrodkami naukowo-badawczymi. Produkcja farmaceutyków' koncentruje się w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii;

•    przemysł gumowy zajmuje się produkcją kauczuku syntetycznego znajdującego zastosowanie w produkcji opon. Produkcja przemysłu gumowego jest skorelowana z wielkością produkcji przemysłu samochodowego. Produkcja kauczuku syntetycznego utrzymuje się od lat na stałym poziomie około 10 min ton.

C Przemysł zaawansowanych technologii

Przemysł zaawansowanych technologii (ang. high-tech) obejmuje najnbwocześniejsze działy przemysłu:

c elektromaszynowego - przemysł lotniczy, kosmiczny, zbrojeniowy oraz elektroniki profesjonalnej;