IMG44

42 III. Metody wychowania

tzw. wiedza generatywnąj Opierając się na tej koncepcji, autor proponuje podział metod na indywidualne i grupowe.

W obrębie .metod indywidualnych ,'K. Konarzewski wyróżnia następujące techniki:

—    nagradzanie i karanie, .

—    modelowanie,

—    perswazję,

—    technikę zadaniową.

Nagradzanie polega na tworzeniu atrakcyjnych następstw w celu j wzmożenia tendencji do reagowania określoną czynnością na daną sytuację, j

Autor zwraca tu również uwagę na to, iż .nagroda winna być zastoso- i wana bez opóźnień, natychmiast po wykonanej czynności. Metoda nagra- I dzania poza utrwalaniem tendencji do wykonywania i powtarzania pewnych czynności i zachowań winna bowiem owe zachowania intensyfikować.

Karanie., polega na tworzeniu a wersyjnych dla wychowanka zdarzeń w następstwie jego czynności. Zmierza do zahamowania reagowania tą czynnością w danej sytuacji.

Należy tu zwrócić uwagę, iż karanie to szczególna metoda wychowawcza, wiąże się bowiem ona z zakłóceniem przystosowania jednostki do swego otoczenia, a jak wiemy, każde takie zakłócenie przystosowawcze stanowi j niemile przeżycie.

Itaeba też podkreślić, że stosowanie zarówno kar, jak i nagród powinno być wysoce zindywidualizowane. Niekiedy to, co dla jednego wychowanka j jest awersyjne, dla innego może być obojętne lub nawet atrakcyjne.

Modelowanie, czyli dostarczanie wychowankowi sposobności do obser- | wacji określonego zachowania innych (modeli). Metodę modelowania możemy stosować przy modyfikacji różnorodnych czynności poznawczych, mo- \ torycznych, a nawet ocen moralnych czy też wartości społecznych.

Perswazja' polega na tym, że tworzy się i przekazuje wychowankowi komunikaty językowe w celu wywołania w strukturach jego wiedzy zmian

0    różnym zasięgu. K. Konarzewski (1982, s. 140) dzieli „przekazy na dwie • klasy. Pierwszą tworzą te przekazy, które z zastałymi znaczeniami łączą nowe słowa, a więc przede wszystkim zmierzają do wzbogacenia systemu językowego. Drugą stanowią przekazy, które posługują się zastanymi wskazówkami

1    zmierzają do konstrukcji nowych znaczeń.

I ostatnia z technik w obrębie metod indywidualnych —; technika zdaniowa. Polega ona na uruchamianiu i ukierunkowywaniu własnej aktywno- | ści wychowanka za pomocą stawianych mu zadań, w celu wywołania wielo- •• stronnych zmian w strukturach jego wiedzy.

Rozważając zadania pod względem ich funkcji wychowawczej, cytowany autor wyróżnia:

—- zadania, które są stawiane wychowankowi i myślą o zmianach w strukturze jego wiedzy, _

—    zadania, które mają wzbogacić repertuar jego technik adaptacyjnych,

—    zadania, które mają doprowadzić do zmian w systemie jego postaw" s. 191).

e t o_fd v. g rit-pp.w ę^/dzieli K. Konarzewski (ibid., s. 218) na następujące:

—    kształtowania odniesienia porównawczego,

—    nacisku grupowego,

—    kształtowania systemu ról i norm grupowych,

—    kształtowania grupowych wzorów życia.

Metody kształtowania odniesienia porównawczego

W metodach tych wychowawca rezygnuje z bezpośredniego oddziaływania na wychowanka, starając się ukształtować jego otoczenie społeczne, a przede wszystkim jego grupę w taki sposób, by wywierany przez nią wpływ prowadził do pożądanych zmian w samym wychowanku. Pod wpływem grupy wychowanek może:

—    kształtować pojęcie samego siebie, czyli postrzegać swój status społeczny i swoje możliwości,

—    definiować bieżącą sytuację zewnętrzną i wewnętrzną,

—    określać swój wewnętrzny stan, korzystając ź informacji innych łudzi znajdujących się w podobnej sytuacji zewnętrznej.

Metody nacisku grupowego.

Nacisk grupowy różni się od zwykłego karania i nagradzania tym, że bierze w nim udział aktywnie lub w formie milczącego poparcia wielu członków grupy.

Metody kształtowania systemu ról i norm grupowych «

Przypomnijmy, że rolą społeczną nazywamy ogólnie podzielany wzorzec postępowania. Za pośrednictwem systemu ról, czyli wzajemnych oczekiwań, partnerzy kontrolują swoje zachowania. Stosując tę metodę, można doprowadzić do przeobrażenia myślenia i działania człowieka. Te role, które bardziej odpowiadają osobistym dążeniom jednostki, są przez nią łatwiej przejmowane niż inne.