IMG43

40 III. Metody wychowania '

—    przydzielanie funkcji i ról społecznych,

—    ćwiczenie;

3)    metody wpływu społecznego,

4)    metody kierowania.samowychowaniem/'

Ad 1. Metody wpływu osobistego^ opierają się na założeniu, że samo zachowanie wychowawcy może być nagrodą lub karą dla wychowanka. Ich skuteczność zależy od autorytetu wychowawcy u dzieci. Jedną z technik tej metody jest wysuwanie sugestii — może mieć ono charakter zachęcania, przestrzegania lub oceniania i zawsze wiąże się z ujawnieniem osobistego stanowiska wychowawcy.

Tfechnika perswazji — wychowawca podsuwa wychowankowi , określone rozwiązania za pomocą odpowiednio dobranego zespołu argumentów.

Technika oddziaływania przykładem osobistym — nauczyciel ukazuje uczniom wzory zachowań w aktualnych sytuacjach.

Ostatnia z technik w grupie metod wpływu osobistego to wyrażąnię aprobaty i dezaprobaty — nauczyciel ocenia różne przejawy zachowań uczniów, czyli wyraża swoje uznanie lub jego brak.

Ad 2. Metody wpływu sytuacyjnego.,Stosowanie tych metod powoduje pewne następstwa w życiu ucznia! nagrodę lub karę.

Nagradzanie wychowawcze — chodzi tu o zaspokajanie potrzeb (motywów) dziecka w wyniku jego’ właściwego postępowania (np. pochwały, przywileje, godności honorowe).

Karanie wychowawcze jest udaremnianiem pewnych potrzeb (motywów), niespelnianiem oczekiwań dziecka (ostrzeżeniem, pozbawianiem funkcji, przywilejów). Stosowanie tej techniki w praktyce pedagogicznej musi być uprzednio dobrze przemyślane przez wychowawcę. Karanie nie powinno nigdy prowadzić do trwałej dyskryminacji wychowanka. Niewłaściwe stosowanie kar może przynieść złe skutki.

Instruowanie — jest uświadamianiem wychowankom sytuacji i podawaniem sposobu postępowania (można tu wykorzystać audycję, filmy, spektakle teatralne itp.).

Organizowanie doświadczeń wychowanków polega na uświadamianiu i udowadnianiu dzieciom, że ich zachowania konstruktywne przynoszą im w konsekwencji pozytywne następstwa, zaś zachowania destruktywne narażają je na konsekwencje sprzeczne z ich potrzebami.

Wywoływanie antycypacji następstw zachowań społeczno-mo-ralnych sprowadzić można do przedstawienia wychowankom ewentualnych konsekwencji, które mogą być wywołane ich postępowaniem.

Przydzieląnie funkcji i ról społecznych polega na przyznawaniu wychowankom atrakcyjnych funkcji.'

I

X

I

I

i

Ćwiczenie Jest celowym powtarzaniem przez dzieci z góry ustalonych czynności. Ma doprowadzić do ugruntowania się w nich określonych postaw i przekonań.

Ad 3. Jako trzecią grupę metod wymienia H. Muszyński metody wpływu społecznego/Stosowanie tych metod opiera się na założeniu, że wszelkie stosunki jednostki z grupą społeczną mogą być dla niej źródłem nagród i kar. Jest to poparte względami psychologicznymi, wiele bowiem potrzeb i osobistych pragnień może zaspokoić jednostka poprzez uczestnictwo w zespole. Wychowawca może wpływać na wychowanka pośrednio — poprzez grupę społeczną — wykorzystując do swych celów wszelkie zjawiska grupowe.

Ad 4. Ostatnią grupę stanowią' metody kierowania samowychowaniem.) Mają one charakter wtórny w stosunku do wcześniej omawianych. Ich skuteczność zależy od przedstawionych trzech pierwszych metod oraz od dojrzałości uczniów, ich właściwości psychicznych i konkretnych sytuacji. Mimo niezaprzeczalnej wartości zestawu metod wychowania zaproponowanych przez H. Muszyńskiego, wydaje się, iż nie są one w pełni zgodne z zasadą determinizmu oraz że niezbyt wyraźnie uwypuklona jest w nich rola przedmiotu działania — tak ważnego czynnika w procesie wychowania.

^:;4.^H Klasyfikacja metod wychowania w ujęciuiK. Konarzewskiego

Ciekawą klasyfikację metod wychowania proponuje K. Konarzewski (1982, s. 102). Autor wychodzi z założenia, że ZaidSniem^teorii wychowania jest dostarczanie uporządkowanej wiedzy o sposobach wywoływania zmian w człowieku, śtąd konieczność zastosowania podejścia psychologicznego. K. Konarzewski za podstawę swych rozważań nie przyjmuje jednej, wybraną} teorii psychologicznej, lecz opierając się na kilku koncepcjach (por. K. Obuchowslci, J. Reykowski, T. Tomaszewski) tworzy w miarę spójną i dosyć oryginalną klasyfikaąję metod wychowania. Opiera ją na zalożenju wielopożipmowości struktur regulacyjnych u człowieka i wyróżnia dwa poziomy: regulacji reaktywnej, oraz regulacji celowej. Poziomy te wzajemnie się dopełniają. Eggnlągja reaktywni, to wrodzona lub nabyta koordynacja* sensoryćzno-motoryczna; czyli nawyki. .Regulacją celową ma bardziej złożony charakter, wyodrębnić tu moząą jeszcze dwa poziomy: jeden to regulator reaktywny i mechanizm antycypacji (czyli — mówiąc najprościej — są . * to cęlpwe czynności człowieka) oraz drugi — wiedza jednostki-pojmowana .