IMGB67

292 Orty by uprawne

Ryi 14.1. Schemat przygotowania podłoża zastępczego w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach: I t słomy + I t nawozu kurzego + 70 kg gipsu + woda = 3 t spastcryzowanego podłoża

zapachu amoniaku bądź stęchlizny, zbyt długo przechowywany na gnojowni.

Objętość 1000 kg świeżego obornika do uprawy pieczarek wynosi przeciętnie około 2,5 m\ Z takiego obornika można założyć około 8 m² powierzchni zagonów półokrągłych lub 10 m² zagonów płaskich albo powierzchni uprawnej na półkach. Taką ilością można też napełnić skrzynki o łącznej powierzchni do 15 m².

Więcej obornika końskiego można wyprodukować przez zwiększenie ilości słomy na ściółkę dla koni albo przez dodanie odpowiednio przygotowanej słomy podczas formowania pryzmy fermentacyjnej. Słomę silnie nawilża się wodą i mocno ubija, po czym na każdą jej tonę dodaje się 5 kg nawozu azotowego w formie mocznika. Tak przygotowaną słomę przekłada się warstwami na przemian z obornikiem podczas pierwszego formowania pryzmy.

Inne rodzaje oborników nie znalazły dotychczas szerszego zastosowania, głównie z powodu słabego zagrzewania się. w wyniku czego podłoże jest nieselektywne, mało higieniczne i ma nieprzyjemny zapach odchodów zwierzęcych. Wartość produkcyjna obornika owczego, bydlęcego i świńskiego zwykle nie dorównuje obornikowi końskiemu. W literaturze pieczarkarskiej poza obornikiem końskim na pierwszym miejscu wymienia się najczęściej obornik owczy. W Danii z powodzeniem wykorzystuje się także obornik świński, a we wschodniej części Niemiec również gorszej jakości obornik koński oraz bydlęcy.

Podłoża sztuczne. Sztuczne podłoża są nadal dość rzadko stosowane. Przyczyny ich powolnego rozpowszechniania się to: duże trudności z ich przygotowywaniem, wysokie ceny składników używanych do ich produkcji i niższe plony pieczarek w porównaniu do plonów uzyskiwanych na podłożu z obornika końskiego. Głównym składnikiem tych podłoży, podobnie jak podłoży z obornika, jest słoma. Do podłoży tych dodaje się różne dodatki organiczne i mineralne, mające wzbogacić je w azot lub łatwo przyswajalny

węgiel Jako źródło azotu mogą być flotowane pomiot kurzy, mocznik, siano roilin motylkowych, suszona krew. mączka z nasion bawełny Natomiast jako źródło węgla lub łatwo dostępnych węglowodanów stosuje się poza słomą: śrutę z kolb kukurydzianych, suszone wysłodki buraczane, melasę oraz kiełki słodowe, które są także dobrym źródłem azotu. Z innych dodatków znajdują zastosowanie: gips, węglan wapniowy (kreda) oraz inne związki, będące źródłem makro- i mikroelementów.

Ostatnio stosuje się z powodzeniem podłoże sztuczne, składające się z 1 t słomy, 500—700 kg pomiotu kurzego. 70 kg gipsu i 6—8 m* wody. Z tej ilości składników uzyskuje się po fermentacji 3 t podłoża (rys. 14.1). Podłoże takie jest produkowane przez wyspecjalizowane zakłady (w przeszłości produkował je tylko Instytut Warzywnictwa) i często poddawane pasteryzacji w masie.

14.1.7. Technika

przygotowania

podłoża

Podłoże to materiał organiczny, który w wyniku procesów mikrobiologicznych i termicznych staje się selektywną pożywką dla wzrostu i rozwoju pieczarki. Przygotowanie obornika jako podłoża do uprawy pieczarek odbywa się w trzech etapach. Pierwszym etapem jest preparowanie obornika w pryzmach na wolnym powietrzu lub w specjalnym pomieszczeniu. Orugi etap to tzw. pasteryzacja, którą przeprowadza się w pomieszczeniu uprawowym lub w komorze pasteryzacyjnej w temperaturze 56—60°C najczęściej przez 24 godziny. Trzecim etapem jest dojrzewanie podłoża, polegające na wytworzeniu w pomieszczeniu po pasteryzacji optymalnych warunków środowiska, w celu namnożenia się termofilnej flory bakteryjnej, promieniowców i grzybów, które częściowo rozkładając podłoże czynią je selektywnym, czyli korzystnym dla wzrostu grzybni pieczarki. Etap ten trwa 4—8 dni w temperaturze 4ft—

Preparowanie podłoża do uprawy pieczarek polega na częściowym jego rozkładzie, przy czym w procesie tym traci się około połowy wyjściowej masy organicznej przy jednoczesnym zwężeniu stosunku C:N.

Preparowanie podłoża do uprawy pieczarek ma na celu:

•    uregulowanie procesów termicznych tak. aby wytwarzająca się w ich wyniku temperatura odpowiadała wymaganiom pieczarki;

•    zagrzanie podłoża w celu umożliwienia rozwoju tlenowych organizmów mezo- i termofilnych zapewniających selektywność podłoża;

•    otrzymanie masy jednolitej pod względem struktury i składu chemicznego;

•    uregulowanie stosunków wilgotnościowych;

•    doprowadzenie odczynu podłoża do pH 7,2—7,6;

e częściowe zniszczenie za pomocą wysokiej temperatury znajdujących się w podłożu grzybów konkurencyjnych i chorobotwórczych oraz szkodników.

W nowoczesnej pieczarkarni przygotowanie podłoża powinno się odbywać pod wiatą na betonowej płycie. Z obornika przeznaczonego do preparowania trzeba usunąć wszelkie zanieczyszczenia oraz wymieszać go. jeżeli nie jest jednolicie słomiasty. Przed ułożeniem w pryzmę należy obornik dobrze nawilżyć wodą. aby cała jego masa równomiernie się zagrzewała.

Na przebieg procesu preparowania podłoża wpływa także kształt ł objętość pryzmy. Wnętrze szerokich i dużych pryzm nie jest dostatecznie przewietrzane, co wywołuje tam procesy rozkładu beztlenowego. W wąskich pryzmach, o doić małych partiach wewnętrznych, a dużych partiach zewnętrznych, zależności te są odwrotne.

W praktyce układa się pryzmy szerokości do 2 m i wysokości 1.5 m. Przy każdym przerabianiu szerokości pryzmy stopniowo zmniejsza się do 1,6 m, w celu lepszego napowietrzenia. Ze sfomiastego obornika i podczas zimy układa się pryzmy szersze. ponieważ większa masa jest mniej narażona na wychłodzenie. W zamkniętym pomieszczeniu formuje się od początku węzsze pryzmy, szerokości 1.7—1,8 m. Najmniejsza ilość podłoża w pryzmie powinna wynosić 1—21.

14.1.8. Preparowanie obornika końskiego

Przygotowania dla pieczarek podłoża z obor-