IMGB71

300 Orryby uprawne

me tylko przed posadzeniem jej do podłoża. Grzybnia pieczarek pochodząca z różnych wytwórni i uprawiana w takich samych warunkach może dać także różne plony, co spowodowane jest odmiennością szczepów użytych do jej produkcji. Odmiany pieczarek różnią się wielkością, kształtem i barwą owoców, wrażliwością na warunki środowiskowe. a także długością okresu od zaszczepienia grzybni do pierwszych zbiorów, jak i długością samego okresu plonowania (tab. 14.2).

Owocniki wszystkich odmian nadają się do bezpośredniego spożycia w stanie świeżym oraz mogą stanowić surowiec przemysłowy na susz.

Na eksport, ze względu na duże wymagania odbiorców zagranicznych, w zasadzie mogą być uprawiane tylko odmiany gładkie, bez łuski, białe, przede wszystkim Horst U₃ i Somycel 191 oraz Hauser A.8.8, zarówno z grzybni importowanej jak i reprodukowanej w kraju. Owocniki tych odmian stanowią cenny surowiec dla przemysłu przetwórczego do konserwowania w całości.

Odmiany Somycel K 26 i Somycel K 32 powinny być uprawiane w tych obiektach, w których wystąpiły choroby wirusowe w poprzedniej uprawie lub w okresie lata.

Towarową uprawę pieczarek należy opierać tylko na świeżej grzybni ziemistej. Grzybnię taką należy uprzednio zamówić u wytwórcy na określony termin, a po jej zakupieniu niezwłocznie umieścić w podłożu. Przy kupnie większych partii grzybni należy odbierać ją bezpośrednio z wytwórni.

14.1.14. Szczepienie

Grzybnią nawozową szczepi się w następujący sposób: jedną ręką podnosi się nieco podłoże, a drugą wkłada kawałek grzybni wielkości orzecha włoskiego na głębokość 3—6 cm w rozstawie 20—25 x 10—25 cm. Jednym cylindrem grzybni obsadza się 1— —2 m* powierzchni podłoża. Miejsce posadzenia grzybni ugniata się. podłoże wyrównuje i mocno ubija. Na zagonach wypukłych grzybnię sadzi się tylko po bokach, pozostawiając grzbiet nie obsadzony.

Grzybnię ziarnistą, a także rozdrobnioną śwraaą grzybnię nawozową, można umieszczać w podłożu metodą mieszania. Grzybnię isaaer się na powierzchni, a następnie

miesza z górną warstwą, a w uprawie intensywnej miesza się ją z całym podłożem. Taki sposób szczepienia podłoża w porównaniu z punktowym sadzeniem tradycyjnym powoduje większy kontakt grzybni z podłożem, co jej umożliwia szybkie opanowanie podłoża. W intensywnej uprawie towarowej stosuje się wyłącznie grzybnię ziarnistą w ilości 0.5—-1% masy podłoża. Po wyrównaniu podłoża i mocnym jego ubiciu przykrywa się je folią lub gazetami, które należy utrzymywać stale w stanie wilgotnym, co zapewnia dobre rozrastanie się grzybni.

14.1.15. Pielęgnowanie

Na szybkie rozrastanie się grzybni ma wpływ równomierność i wysokość temperatury podłoża i powietrza oraz wilgotność powietrza. Po zaszczepieniu grzybni temperatura nie powinna spadać poniżej 25°C. Odpowiednią wilgotność powietrza, wynoszącą 95%. osiąga się przez polewanie przejść lub wpuszczenia do pomieszczenia pary o bardzo niskim ciśnieniu. Wietrzenie podczas rozrastania się grzybni powinno być ograniczone. zwykle wystarczy parokrotne przewietrzenie na dobę, trwające po kilka minut.

Wilgotność powietrza podczas rozrastania się grzybni powinna być wysoka —- do 95% wilgotności względnej. W optymalnych warunkach dobra grzybnia powinna już po upływie doby wydawać nowe. delikatne, puszyste strzępki. Pod wpływem rozrastającej się grzybni podłoże zmienia barwę z ciemnobrązowej na jaśniejszą, rudawą. Jeżeli podłoże pozostaje ciemne, a grzybnia tworzy grube, białe strzępki lub nie rośnie w ogóle, to oznacza, ze przygotowanie podłoża było nieodpowiednie.

Nieprawidłowy rozwój grzybni pieczarki następuje wskutek nieodpowiedniej pasteryzacji. gdyż powstają wówczas warunki dla rozwoju grzybów konkurencyjnych, jak Chaetomium, Stysanus steomonitis itp.. i to nawet wtedy, kiedy grzyby te nie są widoczne w podłożu. Różne rodzaje pleśni występują zawsze w podłożu i rozwijają się dopiero po zaistnieniu dla nich odpowiednich warunków w czasie pasteryzacji lub po niej. Szkodliwość tych grzybów jest szczególnie duża przed nakładaniem okrywy lub jeżeli miesza się przerośnięte grzybnią podłoże z podłożem świeżo pasteryzowanym.

14.1.16. Okrywa

Okrywą w uprawie pieczarek nazywa się 5—6-centymetrową warstwę ziemi lub mieszanki odpowiednich materiałów, nałożoną na podłoże po rozroście grzybni. Okrywa stwarza odpowiednie warunki do owocowania grzybni i utrzymuje w podłożu właściwą wilgotność. Okrywa w pewnym stopniu chroni również grzybnię przed patogenami i szkodnikami. Nakłada się ją po upływie 7—14 dni po zdjęciu folii lub papieru, gdy grzybnia przerośnie całe podłoże. Wcześniejsze nałożenie okrywy jest bardziej ryzykowne niż późniejsze, które powoduje tylko opóźnienie owocowania.

Dobra okrywa powinna odznaczać się takim składem mechanicznym, który zapewnia jej dużą pojemność wodną i dobrą przepuszczalność dla powietrza oraz gazów powstających w podłożu. Okrywa nie powinna zaskorupiać się ani zbrylać wskutek podlewania. nie może też wykazywać dużych zmian pod względem wilgotności, gdyż wpływają one ujemnie na wzrost grzybni i formowanie się owocników.

Na okrywę używa się różnego rodzaju ziem. piasku, gliny lub ziemi piaszczys-to-gliniastej, żużlu, mielonej cegły, wapna, kory. przekompostowanych podłoży popie-czarkowych wraz z okrywą, a także różnych torfów albo mieszanek sporządzonych z rozmaicie dobranych składników. Ostatnio mieszanki takie stosuje się częściej niż okrywy z pojedynczych składników.

Do najczęściej stosowanych okryw z udziałem torfu należą (skład w stosunku objętościowym):

•    mieszanka produkowana w Holandii (20% gliny, 50% torfu niskiego, 20% torfu wysokiego i 10% wapnia);

•    mieszanka zalecana przez Veddera (25% torfu wysokiego, 65% torfu niskiego, 5% piasku i 5% wapnia);

•    mieszanka duńska, według Rasmussena (jeden balot torfu wysokiego. 10 kg kredy, 80 kg żwiru).

Optymalna ilość torfu wysokiego w okrywie waha się w granicach 40—60%. Okrywę z dodatkiem torfu należy przygotować na 10—14 dni przed użyciem.

Odczyn okrywy powinien być słabo zasadowy łub obojętny — pH około 7,5. Reguluje się to przez dodanie odpowiedniej ilości wapnia. Stosow&nie samego tlenku wapnia jest niebezpieczne ze względu na silne działanie alkalizujące i większa zmiany odczynu.

Użyta do uprawy pieczarek okrywa powinna być wolna od patogenów i szkodników, dlatego trzeba ją przed zastosowaniem zdezynfekować termicznie lub chemicznie. Nieodkazona okrywa może być źródłem rozwoju białej zgnilizny (Mycogone per-niciosa), suchej zgnilizny (Verticillium malthousei). daktylium (Dactylium dendroi-des), „łzawienia" pieczarek, rdzawej plamistości pieczarek (Pseudomonas to la as i), oraz nicieni i roztoczy. Najskuteczniejsza jest dezynfekcja termiczna za pomocą pary. W praktyce najkorzystniejsze okazało się parowe odkażanie okrywy w temperaturze 60°C przez 8—12 godzin. Okrywa po dezynfekcji powinna mieć wilgotność 60—70% i odczyn około pH 7,5.

Po nałożeniu okrywy należy utrzymywać taką temperaturę podłoża, jaką miało ono przed jej nałożeniem, a gdy grzybnia zacznie przerastać okrywę, temperaturę trzeba gwałtownie obniżyć. Taki zabieg hamuje dalszy rozwój wegetatywny grzybni, obniża stężenie C0₂ i warunkuje tworzenie się owocników. Jeżeli temperatura jest zbyt wysoka, okrywa zbyt mokra, a podłoże za suche, grzybnia może tworzyć tak zwaną stromę, to jest zbitą, twardą masę skrzępek w samej okrywie, co hamuje tworzenie się owocników. Tworzenie się stromy, a zwłaszcza silnemu wzrostowi wegetatywnemu grzybni, sprzyja duża stężenie dwutlenku węgla spowodowane słabym wietrzeniem pomieszczeń. Ukazujące się pieczarki mają wówczas wydłużone trzony i małe kapelusze.

14.1.17. Podlewanie

Nadmierne nawilżanie zagonów jest bardziej szkodliwe od przesuszenia. Przesuszenie wprawdzie hamuje wzrost ale nie niszczy grzybni, natomiast nadmiar wody powoduje zamieranie grzybni w górnej warstwie podłoża i całkowicie niszczy uprawę. Przesuszenie może być natomiast bardzo szkodliwe, gdy okrywa łatwo się zaskorupia lub jest sporządzona tylko z torfu niskiego albo przejściowego.

Wielkość i jakość plonu zależy głównie od warunków uprawy. Zróżnicowana wil-